به گزارش پايگاه خبري تحليلي پيرغار، در شرايطي که «حسين موسويان»، مذاکره‌کننده اسبق هسته‌اي ايران و از چهره‌هاي نزديک به اصلاح‌طلبان مي‌گويد که ايران و آمريکا از عهده از دست رفتن فرصت مذاکرات هسته‌اي برنخواهند آمد، گزارش اخير مدير کل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در خصوص ايران را بايد در مجموع گزارشي مثبت تلقي کرد.

موسويان که پس از عدم پيشرفت فرآيند نگارش توافق جامع در مذاکرات وين ?، سخت «دلواپس» به‌نظر مي‌رسد در يادداشتي که المانيتور آن را منتشر کرده نوشت: «اگر طي زمان فشار اعمال شود، صبر براي فرايند طولاني‌مدت ديپلماتيک از بين مي‌رود و تقابل نظامي جايگزين ديپلماسي مي‌شود يا اگر آمريکا تحريم‌ها عليه ايران را بيش از پيش افزايش دهد، اقدامات انتقام‌جويانه ايران به تقابل عمدي و غيرعمدي منجر مي‌شود. خاورميانه نيز که هم‌اکنون در بحران است و پتانسيل تقابل نظامي گسترده‌تر مي‌بايست اين فوريت را به وجود آورد که اين‌بار ديگر فرصت را از دست نداد.» يادداشت موسويان در حالي منتشر مي‌شود که بعيد به‌نظر نمي‌رسد حتي – بر فرض – با پايان تمام و کمال مناقشه هسته‌اي بين ايران و غرب نيز تقابلات ايالات متحده با جمهوري اسلامي ايران به پايان رسد.

اما شايد اين «دلواپسي» تنها در دسته‌اي از نخبه‌گان سياسي ايراني مايل به يک جناح خاص وجود نداشته باشد. اين احتمال وجود دارد که برخي طرف‌هاي غربي ذي‌نفوذ در نهادهاي بين‌المللي از جمله آژانس بين‌المللي انرژي اتمي نيز نسبت به از دست رفتن فرصت مورد اشاره موسويان نگران باشند. از اين رو، انتشار گزارش نسبتا مثبت آژانس در خصوص وضعيت برنامه هسته‌اي ايران در بحبوحه عدم پيشرفت مذاکرات وين ?، «مي‌تواند» تلاشي براي آن باشد که همه چيز از دست نرود.

«از دست رفتن همه‌چيز» از آن رو محتمل بود که پس از زياده‌خواهي‌هاي گسترده طرف غربي و بالاخص آمريکايي در وين ?، انتشار يک گزارش بدبينانه و زياده‌خواهانه ديگر از سوي يوکيا آمانو، مدير کل آژانس مي‌توانست افکار عمومي داخلي ايران را در برابر روند مذاکرات قرار دهد و تيغ انتقادات به مذاکره‌کنندگان هسته‌اي دولت يازدهم را آخته‌تر سازد. باز هم تاکيد مي‌شود که تنها به عنوان يک «احتمال»، ممکن است قدرت‌هاي ذي‌نفوذ در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي اين خطر را دريافته و از صدور گزارشي يک‌دست ضدايراني ممانعت به‌عمل آورده باشند.

با اين حال، کسي ترديد ندارد مذاکراتي سخت و جدي همچنان پيش روست. اين مذاکرات جدي از يکسو بين کشورمان و شش کشور موسوم به ?+? و از سوي ديگر بين ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در جريان است. بسياري از تحليل‌گران داخلي و خارجي بر اين باورند که فرجه ? ماهه اول که با پايان تيرماه ???? به پايان مي‌رسد، براي حصول توافق جامع کافي نيست و نياز خواهد بود تا توافق ژنو همان‌طور که خود نيز امکان آن را پيش‌بيني کرده، ? ماه ديگر تمديد گردد.

بنابر نظر برخي تحليل‌گران، نوع آخرين توافق بين ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به شکلي است که ايجاب مي‌کند دست‌کم مذاکرات موازي نيز تا شهريورماه به‌نتيجه چندان روشني نرسد. پنج گام آخرين توافقات ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي که بخشي از آنها در خصوص برخي ادعاهاي آژانس درباره ابعاد نظامي احتمالي برنامه هسته‌اي ايران است، بدين‌شرح‌اند:

?- دسترسي مديريت شده به کارگاه‌هاي توليد، مونتاژ و انبار روتورهاي سانتريفيوژ

?- نهايي کردن رهيافت پادمان رآکتور تحقيقاتي ?? مگاواتي اراک

?- بازديد فني از يکي از مراکز تحقيق و توسعه سانتريفيوژها

?- بررسي ادعاهاي مربوط به مدل‌سازي و محاسبات نوتروني

?- تبادل اطلاعات در خصوص ادعاهاي مربوط به آغازگرهاي انفجاري بزرگ و ادعاها درباره انفجار قوي مربوطه در ايران. [?]

در آخرين توافق ايران و آژانس که در روزهاي پاياني ارديبهشت‌ماه گذشته حاصل شد، اجراي اين‌ ? گام تا سوم شهريور ماه آتي ادامه خواهد داشت. برخي تحليل‌گران بر اين باورند که با توجه به برخي ابعاد گنجانده شده در اين توافق، طرف غربي دست‌کم تا پيش از اجراي کامل آن تن به امضاي توافق جامع با ايران نخواهد داد.

در اين ميان، شهريور ماه در مذاکرات هسته‌اي از يک بعد ديگر نيز مي‌تواند تاثيرگذار و مهم تلقي شود. شهريور ماه زمان پايان ماموريت کاترين اشتون به‌عنوان کميسيونر سياست خارجي اتحاديه اروپاست. برخي معتقدند يکي از علل اصرار تيم مذاکره‌کننده ايراني براي نتيجه‌بخش بودن مذاکرات در فرجه ? ماهه اول، همين موضوع است.

«محسن سلگي» در اين خصوص مي‌نويسد: «عراقچي فرصت دوماهه تا ?? تيرماه را براي مذاکرات و توافق فراهم‌تر دانست تا زمان پس از آن. وي در چرايي اين نگراني، تحولات بين‌الملل را پيش کشيد که اين تحولات به زعم وي ممکن است بر روند مذاکرات اثر بگذارند. آن چه که پيداست تاکنون حتي مسأله اوکراين نيز نتوانسته بر روند مذکرات اثر بگذارد و خود نماينده روسيه نيز از اين موضوع اظهار خوشنودي مي‌کند. روي اين ملحوظ، به نظر مي‌رسد نگراني آقاي عراقچي از تمام شدن دوره [مسئوليت] اشتون در شهريور ماه سال جاري است، چراکه اشتون توانسته با طرف ايراني رابطه خوبي برقرار کند و پس از او مسئول جديد سياست خارجه اروپا معلوم نيست چگونه نگاه و رفتاري با تيم مذاکره کننده ايران داشته باشد.» [?] اين در حالي‌ست که برخي معتقدند تصميم‌گيرنده اصلي در تيم غربي عضو ?+?، ايالات متحده است و حضور يا عدم حضور اشتون تاثير زيادي در مواضع طرف غربي نخواهد داشت.

به هر ترتيب، اين انگاره درست باشد يا نه، به‌نظر مي‌رسد که شهريورماه برهه‌اي بسيار مهم در مذاکرات ايران و ?+? باشد تا آنجا که برخي معتقدند طرف غربي تصميم اصلي خود در خصوص توافق جامع را در اين برهه از زمان اتخاذ خواهد کرد.



پي‌نوشت‌ها:

?- جزئيات توافق ايران و آژانس براي ? گام بعدي، http://isna.ir/fa/news/???????????/%D?%AC%D?%B?%DB%?C%DB%?C%D?%A?%D?%AA-%D?%AA%D?%??%D?%A?%D?%??%D?%??-%D?%A?%DB%?C%D?%B?%D?%A?%D?%??-%D?%??-%D?%A?%DA%??%D?%A?%D?%??%D?%B?-%D?%A?%D?%B?%D?%A?%DB%?C-?-%DA%AF%D?%A?%D?%??-%D?%A?%D?%B?%D?%AF%DB%?C، دسترسي در ? / ?/ ??

?- محسن سلگي، ? نکته مهم در خصوص مذاکرات ايران و ?+? در وين ?، http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=??????????????، دسترسي در ?/?/??