به گزارش شبکه اطلاع رساني راه دانا؛ بر اساس روايات و هم‏چنين با توجه به ارتباط نسبى كه بدن برزخى با بدن مادى كه در زير خاك پنهان است، دارد. ارواح انسانى در برزخ براساس منزلت و فضايلى كه در دنيا داشته‏اند، امور دنيوى را درك كرده و حتى به خانواده خودسر زده و آنها را زيارت مى‏كنند و اين امر مي‏تواند در هر زمانى و براى هر فردى باشد ولى روز جمعه كمترين ومشخص‏ترين زمانى است كه در روايات وجود دارد.

در اين باب تنها به ذكر دو روايت بسنده مى‏كنيم:

۱- اسحق‏بن عمار از امام كاظم (ع) پرسيد: آيا مؤمن خانواده خويش را زيارت مى‏كند؟ فرمود: آرى. گفتم: چقدر؟ فرمود: بر حسب فضايلشان. پاره‏اى از آنان هر روز و پاره‏اى هر سه روز خانواده خود را زيارت مى‏كنند.

اسحق بن عمار مى‏گويد: در اثناى كلام حضرت دريافتم كه مى‏فرمود: كم‏ترين آنان هر جمعه (خانواده خود رازيارت مى‏كنند) پس گفتم: در چه ساعتى؟ فرمود: هنگام زوال خورشيد يا مثل آن، پس خداوند فرشته‏اى را با او روانه مى‏كند تا چيزهايى را به او نشان دهد كه شاد شود و از وى چيزهايى را بپوشاند كه او را غمگين مى‏سازد،(۱).

۲- امام صادق (ع) فرمود: «به درستى كه مؤمن خانواده خويش را زيارت مى‏كند پس آنچه را دوست دارد مى‏بيند وآنچه را ناخوشايند دارد از او پوشيده مى‏شود و به درستى كه كافر خانواده خويش را زيارت مى‏كند پس مى‏بيند آنچه ناخوشايند اوست و از او پوشيده مى‏شود آنچه را دوست دارد. امام (ع) فرمود: پاره‏اى از ايشان هر جمعه زيارت مى‏كنند و پاره‏اى بر حسب عمل خود زيارت مى‏كنند»،(۲) (محمد بن يعقوب كلينى، اصول كافى، ترجمه سيد هاشم رسولى محلاتى، دفتر نشر فرهنگ اهل بيت، ج ۴، ص ۴۰۸، حديث ۱۰)) از اين روايت به خوبى معلوم مى شود كه تكامل افراد منحصر به دنيا نيست. بلكه در برزخ هم، براى عده اى خاص امكان دارد، ولى اين حقيقت هم شرائطى دارد از جمله اين كه افراد شايستگى نيل به چنين درجاتى را داشته باشند.(۳)

ملاقات برزخيان با يكديگر

از روايات معصومين (ع) استفاده مى شود كه آنان در عالم برزخ يكديگر را مى شناسند و به ديدار يكديگر نيز مى روند. در روايتى حماد بن عثمان از امام صادق عليه السلام نقل مى كند. حضرت در جواب اين سؤال كه آيا ارواح مؤمنان با يكديگر ملاقات مى كنند؟ فرمود: بله، و از يكديگر سؤال مى كنند و يكديگر را مى شناسند و هنگامى كه يكى از آنها ديدى مى گويى فلانى است.

در بعضى روايات با تعبير «تيزاورون» زيارت و ملاقات ها ارواح با يكديگر را بيان مى كنند حتى در بعضى نقل ها از امام صادق عليه السلام آمده است كه وقتى شخصى از دنيا برود ارواح ديگران نزد او آمده و از آنان درباره كسانى كه از دنيا رفته اند يا هنوز زنده اند سؤال مى كنند پس اگر گفت: او هنوز زنده است، به او اميدوار مى شوند، ولى اگر گفت مرده است گويند سقوط كرده است. (زيرا اگر سقوط نكرده بود و به عذاب الهى وارد نشده بود هم اكنون نزد ما بود)

سپس به يكديگر مى گويند او را ترك كنيد و بگذاريد تا از مرارت ها و سختى هاى مرگ آرامش يابد.(۴)

اما در مورد خواب ديدن اموات و ارتباط و تكلم با آنها دستورى را محدث قمى در مفاتيح الجنان ذكر كرده است كه هر كس خواسته باشد در خواب ببيند يكى از پيامبران و امامان عليهم السلام را يا يكى از مردمان يا والدين خود را بخواند سوره شمس وليل و قدر و قل يا ايها الكافرون و سوره اخلاص و معوذتين قل اعوذ برب الفلق و برب الناس را پس بخواند صد مرتبه سوره قل هو الله احد و صد مرتبه صلوات بفرستد و بخوابد با وضو به جانب راست خواهد ديد هر كه را كه اراده كرده باشد ان شاءالله و تكلم خواهد كرد با او ان شاء الله هر چه بخواهد.(۵)

(۱) (كلينى، محمدبن ابراهيم، كافى، به تصحيح على‏اكبر غفارى، دارالكتب الاسلاميه، تهران، ۱۳۵۰، ج ۳، كتاب الجنائز، ص ۲۳۱، روايت پنجم)
۰۰۰ (۲) (همان، ص ۲۳۰، روايت اول)

از بعضى روايات استفاده مى شود كه امكان ارتقاى درجه در برزخ براى عده اى وجود دارد البته اين يكى از پاداش هاى بزرگ الهى است كه هر كس را ياراى رسيدن به آن ها نيست اما شيعيان و دوستداران اهل بيت (ع) مى توانند به چنين مقاماتى برسند مثلا اگر در دنيا قرآن را به خوبى فرا نگرفته باشند در قبر به آن ها ياد داده مى شود و همين امر موجب توفيع درجاتشان مى شود.

حفص گويد: «شنيدم كه امام موسى بن جعفر عليه السلام به مردى مى فرمود آيا دوست دارى در دنيا باقى باشى؟ عرض كرد بله فرمود براى چه؟ عرض كرد براى خواندن قل هو الله احد پس حضرت مقدارى سكوت كرده و پس از مدتى فرمودند: اى حفص كسى كه از دوستان و شيعيان ما بميرد و قرآن را خوب نداند (يا نخواند) در قبر به او مى آموزند تا خداى تعالى به سبب آن درجه اش را بالا برد چرا كه بهشت به اندازه آيات قرآن است به او گفته مى شود بخاون و به مقام بالاتر برو او هم مى خواند و بالا مى رود».
۰۰۰ (۳) (محمد بن يعقوب كلينى، اصول كافى، ج ۲، ص ۶۰۶)
۰۰۰ (۴) (بحارالانوار، ج ۶، ص ۲۶۹ على محمد قاسمى، برزخ پژوهشى قرآنى و روائى، انتشارات مؤسسه امام خمينى ره، ص ۲۱۱ و ۲۵۶)
۰۰۰ (۵) (مفاتيح الجنان، ص ۸۱۲، حاشيه مفاتيح) .پرسمان.