با گذشت بيش از صد روز از ورود ترامپ به کاخ سفيد، طرح صلح او براي پايان جنگ اوکراين به بن‌بست رسيده است و اصرار کي‌يف بر حفظ تماميت اراضي و مخالفت با شروط واشنگتن، تلاش‌هاي ديپلماتيک را در مسير شکست قرار داده است.
به گزارش خبرنگار بين الملل شبکه اطلاع رساني راه دانا؛ در شرايطي که دونالد ترامپ با شعار پايان سريع جنگ اوکراين به کاخ سفيد بازگشت، اکنون پس از گذشت بيش از صد روز، روشن شده است که واشنگتن نه تنها نتوانسته هيچ دستاورد ملموسي در اين زمينه ارائه دهد، بلکه عملاً به مانعي در مسير تحقق صلح پايدار تبديل شده است.
نشست ويژه‌اي که قرار بود هفته گذشته در لندن با حضور مقامات ارشد ناتو و نمايندگان دولت اوکراين برگزار شود، به دليل اختلافات عميق و انصراف آمريکا از حضور رسمي، به گفت‌وگوهايي محدود و بي‌نتيجه تبديل شد. مارکو روبيو، وزير خارجه آمريکا، و استيو ويتکوف، از مذاکره‌کنندگان ارشد اين کشور، در آخرين دقايق از سفر به لندن انصراف دادند. تحليلگران معتقدند اين تصميم نشان‌دهنده بحران در راهبردهاي واشنگتن براي حل‌وفصل بحران اوکراين است.
مفاد طرح پيشنهادي؛ واقع‌بيني يا پذيرش شکست؟
بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط رسانه‌هاي معتبر، طرح پيشنهادي آمريکا شامل بندهايي بود که بر مشروعيت دستاوردهاي ميداني روسيه صحه مي‌گذاشت؛ از جمله اين موارد مي‌توان به رسميت شناختن حاکميت روسيه بر شبه‌جزيره کريمه و بخش‌هايي از چهار استان دونتسک، لوهانسک، خرسون و زاپوريژيا اشاره کرد. اين طرح همچنين متضمن تعهد اوکراين به عدم عضويت در ناتو، لغو تحريم‌هاي اقتصادي غرب عليه روسيه و ايجاد همکاري‌هاي اقتصادي و انرژي بين روسيه و آمريکا بود.
در بخش ديگري از اين طرح، کنترل مشترک نيروگاه هسته‌اي زاپوريژيا و تردد آزاد اوکراين در رودخانه دنيپرو پيش‌بيني شده بود. به‌رغم پيشنهاداتي که مي‌توانست گام بزرگي به سوي آتش‌بس و ثبات منطقه‌اي باشد، کي‌يف تحت تأثير فشارهاي داخلي و ديکته‌هاي برخي کشورهاي غربي، اين فرصت را از دست داد.
موضع سرسختانه اوکراين؛ مانعي بزرگ در مسير صلح
رئيس‌جمهور اوکراين، ولوديمير زلنسکي، با استناد به قانون اساسي کشورش، قاطعانه هرگونه واگذاري سرزميني را رد کرد؛ اين در حالي است که تحليلگران بين‌المللي معتقدند اوکراين بدون درک واقعيات ميداني و تغيير توازن قوا در منطقه، همچنان بر خواسته‌هاي غيرواقع‌بينانه خود اصرار مي‌ورزد.
از سوي ديگر، روسيه بارها تأکيد کرده که اهداف اصلي خود يعني نازي‌زدايي، غيرنظامي‌سازي اوکراين و تضمين‌هاي امنيتي پايدار را تنها در صورت تحقق شروط اساسي خواهد پذيرفت؛ مسکو همچنين آمادگي خود را براي مذاکره بر سر خطوط تماس فعلي و عقب‌نشيني‌هاي محدود در صورت دريافت تضمين‌هاي کافي اعلام کرده است.
ناکامي آمريکا در پيشبرد ديپلماسي
انصراف آمريکا از حضور در نشست لندن نشانه روشني از شکست ابتکار ديپلماتيک ترامپ محسوب مي‌شود؛ آمريکا که تصور مي‌کرد مي‌تواند با فشار بر اوکراين، طرح پيشنهادي خود را به کرسي بنشاند، اکنون با واقعيت تلخي روبرو شده است: متحدان اروپايي تمايلي به پذيرش تصميمات يکجانبه واشنگتن ندارند و کي‌يف نيز به رغم وضعيت وخيم ميداني، از پذيرش واقعيت‌هاي جديد سرباز مي‌زند.
همچنين، ناتواني آمريکا در جلب رضايت اوکراين براي پذيرش يک توافق معقول، موجب تضعيف جايگاه آن در ميان متحدانش شده است؛ در مقابل، روسيه با حفظ مواضع اصولي خود، توانسته موقعيت برتر سياسي و ميداني خود را تثبيت کند.
آينده بحران؛ ادامه نبرد تا روشن شدن واقعيت‌ها
برآورد ناظران بين‌المللي اين است که جنگ در اوکراين به اين زودي‌ها پايان نخواهد يافت؛ کي‌يف در شرايطي که حمايت‌هاي نظامي غرب نيز به تدريج با مشکلات لجستيکي و سياسي روبرو مي‌شود، قادر نخواهد بود خاک از دست رفته را بازپس گيرد.
در مقابل، روسيه با تکيه بر حمايت داخلي قوي و اتحاد با شرکاي خود، در موقعيتي قرار دارد که مي‌تواند اهداف راهبردي‌اش را در بلندمدت محقق سازد.
در چنين فضايي، اصرار بر خواسته‌هاي غيرواقعي و اتکاي بي‌حد و حصر به حمايت‌هاي بي‌ثبات غرب، اوکراين را در مسير فرسايش و تضعيف بيشتر قرار مي‌دهد.
در نهايت؛ طرح صلح پيشنهادي آمريکا که عملاً نشانه‌اي از پذيرش تغييرات ميداني و توازن جديد قدرت بود، به دليل لجاجت رهبران اوکراين و ناتواني ديپلماسي آمريکا، به شکست انجاميد؛ در اين ميان، روسيه با درايت و حفظ اصول خود، همچنان بازيگر اصلي صحنه بحران اوکراين باقي مانده است.
واقعيت‌هاي ميداني دير يا زود اوکراين و حاميان غربي آن را وادار خواهد کرد تا با شرايط جديد کنار بيايند؛ شرايطي که روسيه با صبر راهبردي خود به شکل قاطعانه‌اي آن را رقم زده است.