ايران با تکميل زير ساخت هاي ترانزيتي به عنوان يک پل استراتژيک ميان شرق و غرب، با تنوع کريدورهاي ترانزيتي دريايي، جاده‌اي، ريلي و هوايي، در سال هاي گذشته جايگاهي بي‌بديل در تجارت بين‌المللي به دست آورده است.
به گزارش خبرنگار اقتصادي شبکه اطلاع رساني راه دانا؛ در يازده ماهه سال ۱۴۰۳، ترانزيت خارجي از مسير ايران با افزايش ۲۶ درصدي نسبت به دوره مشابه سال گذشته، به ۲۰.۳ ميليون تن رسيد. گمرک منطقه ويژه شهيد رجايي با ۵.۳ ميليون تن، پرويزخان با ۴.۶ ميليون تن و باشماق با ۲.۷ ميليون تن در صدر مبادي اصلي ترانزيت قرار دارند.
در سال ۱۴۰۲ نيز ترانزيت خارجي با رشد ۳۶.۵۲ درصدي به ۱۷.۷۹ ميليون تن رسيد. گمرک شهيد رجايي با ۵.۱۷ ميليون تن، گمرک پرويزخان با ۳.۹۵ ميليون تن (افزايش ۳۶۸ درصدي) و گمرک باشماق با ۱.۹۳ ميليون تن (افزايش ۵۷ درصدي) از مهم‌ترين مبادي بودند. گمرکات ديگري نظير بازرگان (۱.۱۸۸ ميليون تن)، سرخس (۷۲۳ هزار تن)، بيله‌سوار (۶۷۴ هزار تن) و آستارا (۵۴۹ هزار تن) نيز در اين ميان نقش مؤثري ايفا کردند.
بر اساس آمارها، حدود ۸۸ درصد ترانزيت خارجي کشور در سال ۱۴۰۲ از ۱۰ گمرک اصلي مذکور انجام شده است. اين عملکرد نشان‌دهنده جايگاه ويژه ايران در ترانزيت بين‌المللي و اهميت توسعه زيرساخت‌ها براي پاسخگويي به تقاضاهاي جهاني است.
ايران کليد ترانزيت امن شرق به غرب
ايران با موقعيت استراتژيک خود در حوزه حمل‌ونقل بين‌المللي، يکي از کشورهاي کليدي در کريدورهاي تجاري جهاني محسوب مي‌شود. اين کشور، با واقع شدن در ميانه کريدور شرق به غرب و دسترسي به دو قطب اقتصادي بزرگ جهان، يعني چين و اروپا، توانسته به عنوان يکي از کوتاه‌ترين و ايمن‌ترين مسيرها براي تجارت بين‌المللي شناخته شود. همچنين، تنوع شبکه‌هاي حمل‌ونقل دريايي، ريلي، جاده‌اي و هوايي اين پتانسيل را دارد که جايگاه ايران را فراتر از کريدورهاي شمال-جنوب تقويت کند.
ترانزيت کالا از مسير ايران نه‌تنها به رشد اقتصادي کشور کمک مي‌کند، بلکه منافع متعددي نظير «درآمد ارزي قابل‌توجه»، «تحکيم جايگاه استراتژيک ايران در عرصه بين‌المللي»، «تقويت روابط اقتصادي و سياسي با ديگر کشورها»، «کاهش تأثير تحريم‌هاي يکجانبه»، «افزايش تعاملات فرهنگي و مالي» و در نهايت «بهره‌مندي متقابل دولت و مردم» به همراه دارد.
اين قابليت‌ها و موقعيت بي‌نظير، به ايران فرصتي طلايي مي‌دهد تا سهم بيشتري از بازار جهاني حمل‌ونقل و ترانزيت را به خود اختصاص دهد. توسعه زيرساخت‌ها و تقويت روابط تجاري با کشورهاي منطقه و فرامنطقه‌اي، مي‌تواند نقش ايران را در آينده اقتصادي منطقه و جهان بيش از پيش برجسته کند.
برنامه‌ريزي براي جابه‌جايي ۸ ميليون تُن بار بين‌المللي
در مراسم امضاي قرارداد استقرار گمرک در بندر خشک ريلي آپرين در ۲۹ بهمن‌ماه، جبارعلي ذاکري، مديرعامل راه‌آهن، از برنامه‌ريزي براي جابه‌جايي ۸ ميليون تُن بار بين‌المللي از طريق ريل در سال آينده خبر داد. وي با اشاره به نقش کليدي همکاري راه‌آهن و گمرک، اظهار داشت که توسعه زيرساخت‌هاي ريلي و بررسي دقيق مسيرها مي‌تواند فرصت‌هاي بيشتري براي حمل محموله‌هاي ترانزيتي مانند گوگرد، چوب و ذغال از کشورهاي عضو CIS ايجاد کند.
فرزانه صادق، وزير راه و شهرسازي نيز در ديدار اخير با دبيرکل اتحاديه بين‌المللي حمل‌ونقل جاده‌اي، از دستيابي به رکورد ۲۰ ميليون تُن ترانزيت کالا در سال ۱۴۰۳ خبر داد. به گفته مهدي محمدي، کارشناس حمل‌ونقل، اين دستاوردها نتيجه پيمان‌هاي دوجانبه و چندجانبه بين‌المللي است که نقش ايران در اقتصاد و معادلات ژئوپليتيکي منطقه و جهان را تقويت کرده است.
محمدي همچنين تأکيد کرد که ترانزيت کالا از مسير ايران، با ارزهاي بين‌المللي انجام شده و به يکي از گزينه‌هاي جذاب سرمايه‌گذاري تبديل شده است. وي افزود که تعامل سازنده دولت با بخش خصوصي و بازرگانان، جايگاه ژئوپليتيکي ايران را ارتقا خواهد بخشيد و بايد تسهيل ورود بخش غيردولتي به اين حوزه در اولويت قرار گيرد.
اين موفقيت‌ها، جايگاه استراتژيک ايران را در کريدورهاي تجاري و نظم نوين اقتصادي جهاني پررنگ‌تر کرده و زمينه را براي توسعه تعاملات بين‌المللي فراهم آورده است.
توسعه استراتژيک راه‌آهن رشت – آستارا، از نان شب واجب‌تر!
راه‌آهن رشت – آستارا، يکي از پروژه‌هاي مهم و استراتژيک کشور، مسيري طلايي براي تقويت جايگاه ايران به عنوان قطب ترانزيتي در منطقه و جهان است. اين طرح که به جرأت مي‌توان گفت از حياتي‌ترين نيازهاي اقتصادي ايران به‌شمار مي‌رود، به دليل ارزآوري بالا و کاهش وابستگي به منابع ارزي ديگر، اهميتي چشمگير دارد. با توجه به تقاضاي جهاني براي مسيرهاي سريع‌تر و کم‌هزينه‌تر جابه‌جايي کالا، بهره‌برداري از اين خط ريلي مي‌تواند سهم قابل‌توجهي از بازار ترانزيت بين‌المللي را به ايران اختصاص دهد.
پيش‌بيني‌هاي اقتصادي و ظرفيت‌هاي منحصر به فرد طبق برآوردها، اين خط ريلي ساليانه ۲۰ ميليارد دلار درآمد ارزي از جابه‌جايي کالا و مسافر به همراه خواهد داشت. ظرفيت حمل بار سالانه اين خط حدود ۱۵ ميليون تن است که در سال اول بهره‌برداري ۱۰ ميليون تن تخمين زده مي‌شود و ۹.۶ ميليون تن تقاضاي جابه‌جايي بار خواهد داشت. همچنين، پيش‌بيني شده که راه‌آهن رشت – آستارا تا سال بيستم بهره‌برداري ظرفيت جابه‌جايي ۹۹۰ هزار مسافر را دارا باشد. در اين پروژه، ساخت ۶۳ پل به طول حداکثر ۴۰ کيلومتر و يک تونل نيز پيش‌بيني شده است.
با ۲۰ ميليارد دلار چه تحولي مي‌توان ايجاد کرد؟ درآمد حاصل از اين پروژه مي‌تواند به سرمايه‌گذاري‌هاي بزرگ و تحول‌آفرين در کشور اختصاص يابد. براي مثال، با اين مبلغ مي‌توان ناوگان هوايي کشور را با خريد ۸۳ فروند هواپيماي بوئينگ ۷۴۷ سري ۴۰۰ يا ايرباس اي۳۳۰، به سطح استانداردهاي بين‌المللي ارتقا داد. در حوزه حمل‌ونقل ريلي نيز تحقق اهداف سند چشم‌انداز ۲۰ ساله مستلزم احداث ۱۴ هزار کيلومتر خط آهن جديد است که نياز به ۳۰ ميليارد دلار سرمايه دارد. اين طرح نه‌تنها به صرفه‌جويي بيش از ۴ ميليارد ليتر سوخت منجر مي‌شود، بلکه با درآمد مستقيم و غيرمستقيم ۲۸۵ دلاري براي هر تن کالا، رونق اقتصادي چشمگيري ايجاد مي‌کند.
دريچه‌اي به آينده‌اي درخشان با اجراي اين طرح، ايران نه تنها به عنوان يک هاب ترانزيتي جهاني شناخته خواهد شد، بلکه زمينه براي تقويت زيرساخت‌ها، کاهش وابستگي ارزي، تعامل اقتصادي مؤثر و تحولات بزرگ در صنعت حمل‌ونقل فراهم خواهد شد. اين پروژه، شاه‌راهي به سوي توسعه پايدار و پيشرفت اقتصادي کشور است.
تکميل پروژه راه‌آهن رشت-آستارا نقطه عطفي در بهبود زمان و هزينه ترانزيت کالا براي ايران و ساير کشورها خواهد بود. اين پروژه مي‌تواند مدت زمان حمل‌ونقل کالا ميان کشورهايي مانند فنلاند و هند را از مسير دريايي-ريلي به ۲۰ روز کاهش دهد، که اين مزيتي رقابتي براي کشورهايي است که به دنبال مسيرهاي اقتصادي و سريع‌تر براي جابه‌جايي کالا هستند.
تبديل ايران به هاب انرژي و ترانزيت منطقه‌اي اين خط آهن، نقشي کليدي در افزايش صادرات فولاد، نفت، گاز و ساير کالاهاي انرژي به کشورهاي همسايه و فراتر از آن ايفا خواهد کرد. اتصال ايران به کريدور استراتژيک شمال-جنوب، اين کشور را به يکي از قطب‌هاي اصلي ترانزيتي و انرژي منطقه‌اي تبديل مي‌کند. افزون بر اين، راه‌آهن رشت-آستارا با کاهش وابستگي به مسيرهاي جاده‌اي، امنيت حمل‌ونقل را افزايش داده و با ايمني بالا، جايگزين مناسبي براي جابه‌جايي کالا در برابر خطرات حمل‌ونقل جاده‌اي مي‌شود. اين مسأله به ويژه در شرايط تحريم‌ها و نياز ايران به توسعه زيرساخت‌ها، از اهميت مضاعفي برخوردار است.
نقش راه‌آهن رشت-آستارا در همکاري‌هاي تجاري ايران و روسيه روسيه، به عنوان يکي از شرکاي اصلي ايران در کريدور شمال-جنوب و يکي از بزرگ‌ترين اقتصادهاي جهان با بيش از ۷۰۰ ميليارد دلار حجم مبادلات تجاري، بر تکميل سريع اين خط آهن تأکيد دارد. اين پروژه مي‌تواند استفاده بهتري از ظرفيت‌هاي توليدي ايران، از جمله خشکبار، فرش، صيفي‌جات، خرما و زعفران براي تجارت با روسيه فراهم کند.
با وجود حجم مبادلات کنوني ۸.۵ ميليارد دلار ميان ايران و روسيه، راه‌آهن رشت-آستارا مي‌تواند اين رقم را به سرعت به ۲۰ ميليارد دلار يا حتي بيشتر افزايش دهد. تکميل اين پروژه، امکان گسترش همکاري‌هاي تجاري و افزايش واردات و صادرات بين دو کشور را فراهم کرده و تأثير مثبتي بر رشد اقتصادي هر دو طرف خواهد داشت.
به گزارش راه دانا، راه‌آهن رشت-آستارا نه تنها ظرفيت‌هاي اقتصادي و ترانزيتي ايران را ارتقا مي‌بخشد، بلکه در افزايش تعاملات تجاري با کشورهايي مانند روسيه نقش بي‌بديلي ايفا کرده و مسيري امن، سريع و اقتصادي براي جابه‌جايي کالا در منطقه فراهم خواهد کرد. اين مسير، دروازه‌اي به سوي رشد پايدار و تقويت جايگاه ايران در تجارت جهاني خواهد بود.