در مراسم اختتاميه سرشماري عمومي کشاورزي ۱۴۰۳، مشاجره‌اي ميان مسعود پزشکيان، رئيس‌جمهور، و وزير جهاد کشاورزي بر سر علت افزايش قيمت کالاهاي اساسي شکل گرفت. پزشکيان، با انتقاد از گزارش‌هاي ارائه‌شده، سياست‌هاي کنترل بازار را ناکارآمد دانست، در حالي که وزير جهاد، تغيير نرخ ارز را عامل اصلي گراني معرفي کرد. اما ريشه اين مشکل کجاست؟
به گزارش پايگاه خبري تحليلي پيرغار به نقل از شبکه اطلاع رساني راه دانا؛ در مراسم اختتاميه سرشماري عمومي کشاورزي ۱۴۰۳، مسعود پزشکيان، رئيس‌جمهور ايران، از عملکرد وزير جهاد کشاورزي در مديريت بازار کالاهاي اساسي انتقاد کرد. وي با اشاره به افزايش قيمت‌ها، اظهار داشت که اينکه الان دلار گران شده به اجناسي که از قبل داخل انبار بوده چه ارتباطي دارد؟ چرا اين همه نوسان هست؟ وقتي داده داشته باشم مي‌فهم اين کارها را بکنم که اجناس گران نشود. وقتي نوسان وجود دارد يعني من بلد نيستم بازار را مديريت کنم.
چرا قيمت نيازهاي اساسي مردم در بازار بالاست؟
افزايش قيمت نيازهاي اساسي مي‌تواند ناشي از عوامل متعددي باشد که يکي از مهم‌ترين آن‌ها نوسانات نرخ ارز است. با افزايش نرخ ارز، هزينه واردات کالاها و مواد اوليه بالا مي‌رود که اين امر به افزايش قيمت تمام‌شده محصولات منجر مي‌شود. به‌عنوان مثال، افزايش نرخ ارز محاسباتي از ۲۸,۵۰۰ تومان به ۳۸,۵۰۰ تومان، نگراني‌هايي را در خصوص تأثير آن بر قيمت کالاهاي مصرفي ايجاد کرده بود. در نهايت، دولت و مجلس تصميم گرفتند براي کاهش التهاب بازار، نرخ ۲۸,۵۰۰ توماني را حفظ کنند.
وزير کشاورزي چه بايد بکند؟
وزير جهاد کشاورزي بايد با اتخاذ سياست‌هاي مناسب، تأثير نوسانات نرخ ارز بر قيمت کالاهاي اساسي را کاهش دهد. اين اقدامات مي‌تواند شامل حمايت از توليد داخلي، کاهش وابستگي به واردات، بهبود زنجيره تأمين و افزايش بهره‌وري در بخش کشاورزي باشد. همچنين، نظارت دقيق بر توزيع و عرضه کالاها مي‌تواند از افزايش غيرمنطقي قيمت‌ها جلوگيري کند، اما اينها همه مسائل مرتبط با قيمت بازار نيست.
آيا انتقاد پزشکيان به وزير کشاورزي درست بود؟
انتقاد رئيس‌جمهور به وزير کشاورزي نشان‌دهنده نگراني جدي دولت نسبت به افزايش قيمت‌ها و تأثير آن بر معيشت مردم است. با توجه به اينکه مديريت بازار و کنترل قيمت‌ها از وظايف اصلي وزارت جهاد کشاورزي است، اين انتقاد مي‌تواند به‌عنوان تلاشي براي بهبود وضعيت موجود تلقي شود.
ساختار مقابله باگراني؛ حلقه مفقوده بازار
تغييرات نرخ ارز تأثير مستقيمي بر قيمت کالاهاي وارداتي دارد. با افزايش نرخ ارز، هزينه واردات مواد اوليه و کالاهاي واسطه‌اي افزايش مي‌يابد که اين امر به افزايش قيمت نهايي محصولات منجر مي‌شود. بنابراين، نظر وزير جهاد کشاورزي مبني بر تأثير نرخ ارز بر قيمت‌ها تا حد ودي صحيح است اما اشکال از آنجا پيش مي‌آيد که حتي کالاهايي که قبلا وارد شده و ماهها در انبار هستند نيز رشد قيمت دارند و سازوکاري براي مقابله با قيمت‌ها وجود ندارد.
نرخ ارز و رشد قيمت ها
افزايش نرخ دلار مي‌تواند به افزايش قيمت کالاهاي اساسي منجر شود. با افزايش نرخ ارز، هزينه واردات کالاها و مواد اوليه بالا مي‌رود که اين امر به افزايش قيمت تمام‌شده محصولات و در نهايت افزايش قيمت براي مصرف‌کننده منجر مي‌شود. اين موضوع به‌ويژه در کشورهايي که وابستگي زيادي به واردات دارند، محسوس‌تر است.
با وجود توليد ۱۳۰ ميليون تن محصولات کشاورزي اما ايران در بخش عمده‌اي از کالاهاي اساسي به ويژه در نهاده‌هاي دامي،روغن،گوشت،برنج، شکر وارد کننده است و سالانه ۱۶ تا ۱۸ ميليارد دلار ارز مي‌پردازد.
در مجموع، نوسانات نرخ ارز و افزايش قيمت دلار تأثير مستقيمي بر قيمت کالاهاي اساسي دارد اما براي کاهش تأثيرات منفي اين نوسانات، لازم است سياست‌هاي مناسبي در جهت حمايت از توليد داخلي و کاهش وابستگي به واردات اتخاذ شود و سازوکار بازاررساني و مقابله با عوامل افزايش دهنده قيمت نظير دلالي، احتکار، فساد و غيره وجود داشته باشد.