بر اساس تحقيقات و آمارهاي موجود، تعداد پرستاران فعال در کشور حدود ۲۵۰ هزار نفر تخمين زده مي‌شود؛ اين رقم در مقايسه با نياز واقعي کشور به شدت پايين است؛ به طوري که نسبت پرستار به تخت بيمارستاني در کشور به طور ميانگين ۰.۹۵ پرستار به ازاي هر تخت است که بسيار پايين‌تر از استانداردهاي جهاني است؛ اين وضعيت به خصوص در مناطق محروم و روستايي مشهودتر است، جايي که اين نسبت حتي به کمتر از يک پرستار براي هر تخت بيمارستاني مي‌رسد.

کمبود پرستار منجر به افزايش فشار کاري بر پرستاران موجود، کاهش کيفيت مراقبت از بيماران و در نهايت فرسودگي شغلي آن‌ها شده است؛ پرستاران با حجم بالاي کار، ساعات طولاني و تعداد زياد بيماران دست‌وپنجه نرم مي‌کنند که باعث خستگي روحي و جسمي آن‌ها مي‌شود؛ اين فشار کاري مي‌تواند به سطوح بالاي استرس و در نتيجه کاهش کارايي و افزايش خطر خطاهاي پزشکي منجر شود.

يکي از عوامل کليدي بحراني، شرايط اقتصادي و معيشتي ضعيف پرستاران است؛ پايين بودن حقوق و عدم وجود مزاياي کافي، انگيزه ادامه کار در کشور را کاهش داده است. اين مسئله به مهاجرت گسترده پرستاران به کشورهاي خارجي، به‌ويژه کشورهاي حاشيه خليج فارس که شرايط بهتر و حقوق بالاتري ارائه مي‌دهند، انجاميده است.

عدم تناسب ميان تعداد فارغ‌التحصيلان رشته پرستاري و نيازهاي واقعي بازار کار يکي ديگر از مسائل مهم است؛ دانشگاه‌ها سالانه تعداد زيادي دانشجوي پرستاري تربيت مي‌کنند، اما نبود برنامه‌ريزي دقيق و هماهنگ ميان نظام آموزش عالي و نظام بهداشت باعث شده تا اين فارغ‌التحصيلان يا به بازار کار جذب نشوند، يا به دليل شرايط کاري نامناسب به مهاجرت و يا حتي ترک حرفه روي آورند.

توزيع نابرابر نيروي پرستاري در مناطق مختلف کشور نيز ديگر چالش نظام سلامت ايران است؛ در مناطق محروم و روستايي نسبت پرستار به بيمار به شدت پايين است، در حالي که در برخي مناطق شهري نيروهاي بيشتري موجود است. اين عدم توزيع منصفانه، منجر به کاهش کيفيت خدمات درماني در مناطق محروم و افزايش مشکلات بهداشتي مي‌شود.

ضرورت توجه بيشتر به بهبود شرايط اقتصادي پرستاران

احمد آريايي‌نژاد، عضو کميسيون بهداشت و درمان مجلس در گفتگو با راه دانا به مشکلات کليدي نظام سلامت و عدم تناسب در آموزش و کار پرستاران اشاره کرده و گفته است که امروزه، باوجود نياز به پرستار، تأمين بودجه براي استخدام دشوار است؛ اين وضعيت به دليل رعايت نکردن شاخص‌هاي درست و ضعف در توليد کشور به وجود آمده است.

وي تاکيد کرده است که بايد به سمت رفع اين عدم تناسب حرکت کنيم و توجه بيشتري به بهبود شرايط اقتصادي پرستاران داشته باشيم.

اضافه شدن حداقل ۱۲ هزار پرستار به بدنه پرستاري

احمد نجاتيان رئيس کل سازمان نظام پرستاري نيز در اين باره گفته است: با پديده پرستاران غيرمجاز مواجه هستيم و در برخي بخش‌هاي غيردولتي همکاران از بخش‌هاي ديگر و غير از پرستاري، به ارائه خدمات پرستاري مشغول هستند.

وي افزود: يکي از خواسته‌هاي مهم پرستاران افزايش مبلغ اضافه کار است؛ در خيلي از استان‌ها پرستاران اعلام کرده‌اند که ديگر در اضافه کاري اجباري حاضر نخواهند شد.

نجاتيان گفت: همچنين پرستاران خواستار استخدام هستند و مجوز استخدامي تا يک ماه آينده به وزارت بهداشت داده مي‌شود تا حداقل ۱۲ هزار پرستار را به بدنه پرستاري اضافه کنيم.

به گزارش دانا؛ با وجود تمام اين چالش‌ها، جذب و استخدام ۱۲ هزار نيروي پرستاري جديد به‌عنوان يک راهکار مطرح شده، اما کارشناسان معتقدند که اين تعداد کافي نيست و نيازمند تغييرات ساختاري عميق‌تر است. 

برخي کارشناسان هشدار داده‌اند که تا زماني که مشکلات اساسي نظير شرايط کاري نامناسب و حقوق پايين حل نشود، بحران ادامه خواهد داشت؛ علاوه بر اين، بايد به توزيع متناسب نيروي پرستاري توجه شود؛ چرا که در مناطق محروم نسبت پرستار به بيمار به شدت کمتر از استانداردهاي جهاني است.

در نهايت، براي حل کمبود پرستار در کشور، لازم است به بهبود شرايط کاري، افزايش حقوق و مزايا، جذب نيروهاي جديد و اجراي برنامه‌هاي حمايتي توجه شود؛ اجراي يک رويکرد چندجانبه و هماهنگ مي‌تواند از ادامه اين بحران جلوگيري کند و کيفيت خدمات بهداشتي و درماني را بهبود بخشد.

منبع: دانا