کاهش قد کودکان طي پنج دهه اخير به يک بحران جدي بدل شده است؛ نشانه‌اي خاموش اما هشداردهنده که ريشه در تغذيه نامناسب، فقر و نابرابري در دسترسي به خدمات بهداشتي دارد.
به گزارش پايگاه خبري تحليلي پيرغار، در طول پنج دهه گذشته، کاهش قابل توجهي در ميانگين قد کودکان ايراني مشاهده شده است. اين روند نه تنها هشداردهنده است بلکه نشان‌دهنده مشکلات عميق‌تري در حوزه سلامت عمومي، تغذيه و کيفيت زندگي خانواده‌ها مي‌باشد.
علل کاهش قد کودکان ايراني
- تغذيه ناکافي و کمبود مواد مغذي: تغذيه سالم در دوران کودکي و نوجواني يکي از مهم‌ترين عوامل براي رشد بهينه جسمي است.
- وضعيت اقتصادي و فقر: کاهش قدرت خريد خانواده‌ها، افزايش تورم، و مشکلات اقتصادي در دهه‌هاي اخير نيز نقش اساسي در اين کاهش قد داشته‌اند.
- کمبود دسترسي به مراقبت‌هاي بهداشتي: يکي ديگر از عواملي که به کاهش قد کودکان منجر شده، عدم دسترسي به مراقبت‌هاي بهداشتي مناسب و به‌موقع است. بسياري از کودکان در مناطق محروم کشور به خدمات درماني و ويتامين‌هاي ضروري دسترسي ندارند، که اين امر روند رشد آنها را تحت تأثير قرار داده است.
پيامدهاي کاهش قد بر سلامت آينده جامعه
کاهش قد کودکان نه تنها يک مسئله مربوط به رشد جسماني است، بلکه نشانگر مشکلات گسترده‌تري در جامعه است که مي‌تواند پيامدهاي متعددي داشته باشد:
کاهش عملکرد تحصيلي و شغلي: کودکاني که به دليل سوءتغذيه رشد کافي ندارند، ممکن است در تحصيلات و زندگي کاري خود نيز با مشکلاتي مواجه شوند. بر اساس تحقيقات انجام شده، کودکاني که از نظر قدي کوتاه‌تر هستند، معمولاً در دوره‌هاي تحصيلي دچار افت تحصيلي مي‌شوند و در آينده توانايي‌هاي جسمي و ذهني پايين‌تري نسبت به همسالان خود دارند.
افزايش بيماري‌هاي مزمن: سوءتغذيه و کمبود رشد قدي در دوران کودکي مي‌تواند به بروز بيماري‌هاي مزمني مانند ديابت نوع 2، بيماري‌هاي قلبي، و پوکي استخوان در دوران بزرگسالي منجر شود.
نظر متخصصان
در اين باره ايرج عبداللهي، عضو هيئت علمي دانشگاه علوم توانبخشي و سلامت اجتماعي و رئيس انجمن فيزيوتراپي ايران، تأکيد کرده است که تغذيه نامناسب و نشستن‌هاي بيش از حد در بچه‌هاي ايراني باعث محدود شدن رشد استخوان‌ها و مفاصل‌شان شده است.
وي اضافه کرد که اين عوامل سبب شده قد کودکان ايراني در مقايسه با ۵۰ سال گذشته کاهش يابد، با اين حال، اجراي برنامه توزيع شير در مدارس طي سال‌هاي اخير به افزايش يک سانتي‌متري قد کودکان کمک کرده است.
عبداللهي همچنين هشدار داده که دانش‌آموزان نبايد از کيف‌هاي اداري براي حمل وسايل تحصيلي خود استفاده کنند، چرا که اين امر مي‌تواند به استخوان‌ها و مفاصل آسيب برساند. علاوه بر اين، استفاده بيش از حد از وسايل الکترونيکي مانند موبايل و تبلت نيز به عنوان يکي از عوامل تأثيرگذار بر سلامت استخوان‌ها و عضلات کودکان و نوجوانان مطرح شده است، که در درازمدت مي‌تواند عوارض جبران‌ناپذيري به همراه داشته باشد.
در اين راستا، ناهيد فراهاني روانشناس کودک و نوجوان در گفتگو با راه دانا توضيح داد: عدم رشد کافي مي‌تواند تأثيرات رواني و اجتماعي عميقي بر کودکان داشته باشد. اين کودکان معمولاً با مشکلاتي مانند کاهش اعتماد به نفس و احساس کمبود در مقايسه با همسالان خود مواجه مي‌شوند. احساس کوتاهي قد ممکن است باعث شود که آنها در فعاليت‌هاي اجتماعي خود کمتر مشارکت داشته باشند يا حتي در مواردي دچار اضطراب و افسردگي شوند.
وي افزود: اين کودکان معمولاً به دليل ضعف در رشد جسماني، از نظر توانايي‌هاي ورزشي و فيزيکي نسبت به همسالان خود عقب مي‌مانند و اين مي‌تواند باعث شود در محيط مدرسه يا گروه‌هاي اجتماعي احساس ناتواني کنند. همچنين، اين کودکان ممکن است بيشتر تحت تأثير انتقادات همسالان يا مقايسه‌هاي نادرست قرار بگيرند که به مرور زمان مي‌تواند تأثيرات منفي بر عزت نفس آنها داشته باشد.
فراهاني تأکيد مي‌کند که توجه به تغذيه و فعاليت بدني در دوران کودکي و نوجواني نه تنها براي رشد جسماني، بلکه براي سلامت رواني اين کودکان نيز از اهميت بالايي برخوردار است.
وي مي‌گويد: والدين و معلمان بايد با ايجاد محيط‌هايي که کودکان را به ورزش و فعاليت بدني ترغيب مي‌کنند، نه تنها به سلامت جسمي آنها کمک کنند، بلکه به بهبود سلامت رواني و اعتماد به نفس‌شان نيز ياري برسانند.
به گفته اين روانشناس کودک و نوجوان، نقش خانواده‌ها در اين زمينه بسيار حياتي است؛ والدين بايد بر تغذيه متعادل و سبک زندگي فعال کودکان خود نظارت داشته باشند. کودکان بايد احساس کنند که مورد حمايت و درک قرار گرفته‌اند تا بتوانند از نظر رواني و جسماني به رشد مناسب برسند. همچنين، ارائه مشاوره‌هاي روان‌شناختي به کودکان و خانواده‌ها مي‌تواند به مقابله با مشکلاتي که ناشي از عدم رشد کافي قدي است، کمک کند.
فراهاني همچنين با تأکيد بر اينکه اهميت تغذيه و فعاليت بدني بايد در مدارس و جامعه نيز افزايش يابد، گفت: برنامه‌هاي آموزشي در مورد سلامت جسمي و رواني مي‌تواند به کودکان کمک کند تا به صورت فعال‌تري در مسير رشد و توسعه خود گام بردارند.
به گزارش دانا؛ کاهش قد کودکان طي پنج دهه اخير به يک بحران جدي تبديل شده است؛ نشانه‌اي خاموش اما هشداردهنده که ريشه در تغذيه نامناسب، فقر و نابرابري در دسترسي به خدمات بهداشتي دارد. اين چالش، سلامت نسل‌هاي آينده را به خطر انداخته و نيازمند اقدام فوري و همه‌جانبه براي بازسازي و ارتقاي سلامت عمومي است.
براي معکوس کردن اين روند، لازم است که دولت، نهادهاي غيردولتي، جامعه علمي و مردم با همکاري يکديگر، به تدوين سياست‌هاي مؤثر و افزايش آگاهي عمومي بپردازند تا بتوانند به بهبود کيفيت زندگي کودکان ايراني کمک کنند.