عضويت ايران در شانگهاي چالشي براي نظم جهاني مد نظر آمريکايي‌ها است

عضويت جمهوري اسلامي ايران در شانگهاي نه تنها در زمينه گسترش روابط با کشورهاي عضو در زمينه‌هاي اقتصادي و سياسي از اهميت بالايي برخوردار است، بلکه اين عضويت مي‌تواند در فراخوان براي به چالش کشيدن نظم جهاني به رهبري ايالات متحده آمريکا تأثير داشته و زمينه ساز شکل گيري نظم نوين جهاني شود.

سازمان همکاري شانگهاي يکي از مهم‌ترين نهادهاي بين المللي است که قصد جايگزين کردن نظم آمريکايي را با نظمي آسيايي را دارد؛ نظمي که اگرچه شايد تمام شاکله ساختار بين المللي را تهديد نمي‌کند اما دستکم، مروج و مدافع اين باور است که غرب ديگر اعتبار کافي براي به دست گرفتن پرچم کدخدايي بر دنيا را ندارد.

تحول اقتصادي مهم در توافق اوراسيا

دومين مجمع کشورهاي عضو اتحاديه اقتصادي اوراسيا در حالي سوم خرداد ۱۴۰۲ در مسکو آغاز به کار کرد که جمهوري اسلامي ايران آمادگي خود را براي تجارت آزاد با کشورهاي عضو اين اتحاديه اعلام نموده بود.
 
جمهوري اسلامي ايران در سال ۲۰۱۸ موافقت‌نامه موقت ايجاد منطقه آزاد تجاري با اتحاديه اقتصادي اوراسيا (EEU) را امضا کرد و پس از چهار سال در زمينه تجارت خارجي با اين اتحاديه، تجربيات موفقي را به دست آورد.
 
سرانجام در دولت سيزدهم اين اتحاديه و جمهوري اسلامي ايران به امضاي توافقنامه نهايي و جامع ايجاد منطقه آزاد تجاري نزديک شده‌اند، موضوعي که به تحقق تحول اقتصادي مهم در اين کشورها منجر خواهد شد.
 
در خردادماه ۱۴۰۲ شوراي‌عالي اقتصادي اوراسيا به رياست ولاديمير پوتين رئيس‌جمهوري روسيه در مسکو برگزار شد، سران کشورهاي عضو اين اتحاديه بر اهميت همکاري ترانزيتي و گسترش همکاري‌هاي تجاري با جمهوري اسلامي ايران تأکيد کردند که اين امر حاکي از ميزان اثرگذاري ايران در مبادلات اقتصادي آسيايي است.
 
در واقع اتحاديه اقتصادي اوراسيا يکي از مهم‌ترين گروه‌هاي اقتصادي در همسايگي ايران است که داراي نقاط مشترک فرهنگي، سياسي و ژئوپليتيک با ايران بوده و از اهميت ويژه‌اي براي اين کشور برخوردار است.
 
توافق با اتحاديه اقتصادي اوراسيا يکي از مهم‌ترين تجربه‌هاي جدي ايران در توافق با يک اتحاديه اقتصادي منطقه‌اي به شمار مي‌رود که مي‌توان از آن به عنوان يکي از کامل‌ترين و مفصل‌ترين موافقت‌نامه‌هاي تجاري ايران نام برد.

نشست شوراي وزيران امور خارجه سازمان همکاري شانگهاي

حال در شرايط روزهاي اخير که کشور در غم از دست دادن رئيس جمهور فقيد و وزير امور خارجه و هيئت همراه است، نشست شوراي وزيران امور خارجه سازمان همکاري شانگهاي نيز در حال برگزاري است و در اين نشست مهدي صفري، معاون ديپلماسي اقتصادي وزير امور خارجه به جاي شهيد حسين امير عبداللهيان شرکت کرد.

سيد ابراهيم رئيسي، رئيس‌جمهور فقيد کشورمان طي سخناني در آخرين نشست اين اجلاس اظهار نموده بود: جمهوري اسلامي ايران بر اين باور است که سازمان همکاري‌هاي شانگهاي به عنوان سازماني در حال رشد با شاخصه‌ها و ظرفيت‌هاي قابل توجه، از جايگاه ممتازي در ارتقاي روند توسعه همکاري‌هاي سياسي، امنيتي و اقتصادي برخوردار است، قطعاً مزاياي عضويت رسمي جمهوري اسلامي ايران در اين سازمان در تاريخ ماندگار خواهد شد.

شوراي وزيران امور خارجه يکي از مهم‌ترين نهادهاي سازمان همکاري شانگهاي است که به صورت سالانه و معمولاً يک ماه قبل از نشست شوراي سران برگزار مي‌شود.

در همين راستا نشست شوراي وزيران خارجه عضو سازمان همکاري شانگهاي اول خردادماه در آستانه پايتخت قزاقستان برگزار شد و قرار بود شهيد حسين امير عبداللهيان، وزير خارجه فقيد کشورمان نيز در اولين حضور ايران در اين سطح به عنوان عضو اصلي سازمان همکاري شانگهاي، شرکت و مواضع و نظرات کشورمان را از جايگاه يک عضو مهم و تأثيرگذار سازمان همکاري شانگهاي بيان کند.

مراد نرتلو، معاون نخست‌وزير و وزير امور خارجه قزاقستان، دامو راوي، معاون اقتصادي وزير امور خارجه هند، مهدي صفري، معاون اقتصادي وزير امور خارجه ايران، وانگ يي، وزير امور خارجه جمهوري خلق چين، جينبک کوليبايف، وزير امور خارجه قرقيزستان، اسحاق دار، معاون نخست‌وزير و وزير امور خارجه ايران، سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه فدراسيون روسيه، سراج‌الدين مهرالدين، وزير امور خارجه جمهوري تاجيکستان، بختيار سعيدوف، وزير امور خارجه ازبکستان، سرگئي آلينيک، وزير امور خارجه بلاروس، ژانگ مينگ، دبيرکل سازمان همکاري شانگهاي، روسلان ميرزايف، مدير کميته اجرايي ساختار منطقه‌اي ضدتروريسم سازمان همکاري شانگهاي از جمله شرکت‌کنندگان در نشست امروز در آستانه بودند.

اين نشست در حالي برگزار شد که تا پيش از حادثه سقوط بالگرد رئيس جمهور اعلام شده بود، هشتمين نشست گروه کاري ارتقاي سرمايه گذاري سازمان همکاري شانگهاي هم‌زمان با اولين سال عضويت ايران، به ميزباني کشورمان و در سازمان سرمايه گذاري و کمک‌هاي اقتصادي و فني ايران برگزار مي‌شود.

اهميت نشست وزراي خارجه شانگهاي

اهميت اين نشست اين بود که اين اولين رويداد رسمي در تقويم کاري سازمان شانگهاي بود که در کشور ايران برگزار مي‌شد.

در ابتداي اين نشست وزير خارجه قزاقستان به‌عنوان رئيس دوره‌اي سازمان خواستار يک دقيقه سکوت در احترام به مقامات ايران شد.

مهدي صفري، معاون اقتصادي وزير امور خارجه ايران در سخنراني خود در اين نشست با اشاره به حادثه شهادت رئيس‌جمهور و وزير امور خارجه کشورمان، از پيام‌هاي ابزار همدردي کشورهاي عضو سازمان همکاري شانگهاي تشکر کرد.

مهدي صفري همچنين ضمن محکوم نمودن اتفاقات ناگوار تروريستي رخ داده در قلمرو کشورهاي عضو سازمان همکاري شانگهاي از جمله حوادث تروريستي ماهه‌اي اخير در ايران، روسيه و پاکستان اظهار داشت، جمهوري اسلامي ايران، ضمن تأکيد بر تعهد خود به مبارزه همه‌جانبه با تروريسم، هرگونه توسل به اقدامات تروريستي و يا از طريق گروه‌هاي تروريستي به ويژه توسط بازيگران فرامنطقه‌اي در قلمرو سازمان همکاري شانگهاي را محکوم مي‌کند.

وي افزود، جمهوري اسلامي ايران به عنوان يکي از قربانيان تروريسم در طول دوران پس از پيروزي انقلاب اسلامي، تعدادي از مقامات عالي رتبه خود از جمله رئيس جمهور، نخست وزير، رئيس شوراي عالي قضائي، تعدادي از وزرا و نمايندگان مجلس و دانشمندان هسته‌اي به همراه ۱۷ هزار شهروند خود را از دست داده است. همچنين، تعداد زيادي از مستشاران نظامي جلودار مبارزه با تروريسم و در رأس آنها شهيد سپهبد قاسم سليماني، در حملات تروريستي دولت آمريکا و رژيم صهيونيستي در سوريه و عراق به شهادت رسيده‌اند.
  
معاون ديپلماسي اقتصادي وزارت امور خارجه نسل کشي، جنايت جنگي، کشتار وسيع زنان و کودکان بي گناه غزه توسط رژيم صهيونيستي را به شدت محکوم کرد و بر ضرورت اقدامات مؤثر کشورها به ويژه کشورهاي عضو سازمان همکاري شانگهاي جهت توقف فوري نسل کشي، جنايات جنگي رژيم صهيونيستي و لزوم ارسال فوري، کافي و بدون مانع کمک‌هاي بشر دوستانه به سراسر غزه تأکيد نمود.

تاکيد بر تحقق صلح و امنيت پايدار و عادلانه در منطقه

وي افزود: تحقق صلح و امنيت پايدار و عادلانه در منطقه تنها از طريق پايان اشغال سرزمين فلسطين، سوريه و لبنان، بازگشت آوارگان فلسطيني به سرزمين مادري خود و تضمين حق تعيين سرنوشت ميسر است.

صفري همچنين واکنش سرکوبگرانه حاکمان آمريکا عليه خيزش مسالمت آميز دانشجويان اين کشور در حمايت از مظلوميت مردم فلسطين را اوج رسوايي اخلاقي کشورهاي غربي در منظر افکار عمومي جهان توصيف کرد و وتوي قطعنامه‌هاي متعدد شوراي امنيت در مورد ضرورت پايان دادن به حملات مرگبار رژيم صهيونيستي و نيز ارسال انواع تسليحات نظامي براي ادامه کشتار مردم غزه را نمونه‌هاي ديگري از سياست‌هاي رياکارانه غرب در موضوع حقوق بشر دانست.
 
صفري با تشکر از مواضع اصولي کشورهاي عضو سازمان همکاري شانگهاي در محکوميت حمله به مکان ديپلماتيک جمهوري اسلامي ايران در سوريه، اقدام نظامي ايران را اقدامي مشروع و محدود دانست.

معاون وزارت امور خارجه کشورمان وضعيت افغانستان را نيازمند توجه بيشتر کشورهاي عضو سازمان همکاري شانگهاي توصيف کرد.

نماينده ايران در نشست وزراي خارجه سازمان همکاري شانگهاي اقدامات قهرآميز يک‌جانبه که از سوي برخي دولت‌هاي غربي و کنشگران بين المللي مورد استفاده قرار مي‌گيرد را مانع توسعه و رفاه کشورهاي هدف دانسته و به ويژه تحريم‌هاي غيرقانوني و نامشروع يک‌جانبه فراسرزميني و زورمدارانه آمريکا را مغاير حقوق بين الملل و مخالف چند جانبه گرايي و اهداف عاليه ملل متحد دانست.

وي افزود: با عضويت ايران در سازمان همکاري شانگهاي، ظرفيت‌هاي ايران در حوزه‌هاي تأمين انرژي، حمل و نقل، علم و فناوري، بهداشت و سلامت و نيز گردشگري در خدمت اعضاي سازمان قرار گرفت. از اين رو تاکنون پيشنهاد ايجاد هاب انرژي و نيز پيشنهاد تشکيل آژانس ايمني هوانوردي جهت بررسي به اعضاي محترم ارائه شده و اميدواريم با هم‌فکري و هم افزايي بتوانيم دستاوردهاي قابل توجهي را براي سازمان محقق کنيم. در بعد ارتباطات منطقه‌اي، شبکه حمل و نقل و ترانزيت جمهوري اسلامي ايران، ظرفيت‌هاي بندري در درياي خزر، خليج فارس، درياي عمان و اقيانوس هند و همچنين مسيرهاي ترانزيتي از قبيل کريدور حمل و نقلي شمال- جنوب و مسير ترانزيتي چابهار-آسياي ميانه، دسترسي اعضا به بازارهاي منطقه‌اي و جهاني را تسهيل مي‌نمايد.

صفري تصريح کرد: معتقديم همکاري ميان جمهوري اسلامي ايران و اعضاي سازمان در حوزه‌هاي گوناگون اقتصادي و تجاري متضمن منافع همه کشورهاي عضو خواهد بود.

در اين نشست وزراي خارجه تمامي کشورها در ابتداي سخنان خود مراتب تسليت و همدردي خود را اعلام کردند و تلاش‌هاي رئيس‌جمهور و وزير خارجه کشورمان براي خدمت به مردم ايران و تقويت همکاري و امنيت در منطقه را مورد تاکيد قرار دادند.   شايان ذکر است که سرمايه گذاري همواره در کنار بحث‌هاي مربوط به اتصالات منطقه‌اي، انرژي، تجارت، اقتصاد سبز و اقتصاد ديجيتال به عنوان ابزاري براي رشد اقتصادي و تسريع همکاري‌ها مطرح مي‌شود.

تسهيل و تشويق همکاري اقتصادي در محوريت اجلاس وزراي خارجه شانگهاي

همان طور که از عنوان اين کارگروه مشخص است، تسهيل و تشويق همکاري اقتصادي در محوريت اين اجلاس قرار دارد که نشانگر اهتمام دولت ايران به مشارکت فعال در مکانيزم‌هاي همکاري سازمان به ويژه همکاري‌هاي اقتصادي است.

علاوه بر آن موضوع سرمايه گذاري يکي از محورهاي اصلي رايزني کشورهاي عضو در بالاترين سطوح بوده است و مقامات کشورهاي عضو همواره بر اهميت استمرار رايزني‌ها و تلاش‌هاي مشترک براي بهبود فضاي سرمايه گذاري‌هاي متقابل در حوزه شانگهاي تأکيد دارند.

مبنا بر اين است که سه موضوع کلان در دستور کار برگزاري اينگونه اجلاس ها بررسي شود

  الف- بحث و بررسي پيرامون سند راهبردي توسعه اقتصادي تا سال ۲۰۳۰ سازمان همکاري شانگهاي
  ب- بررسي آخرين وضعيت اجراي برنامه همکاري چندجانبه تجاري و اقتصادي سازمان
  پ- تبادل نظر در خصوص سند مجمع سرمايه گذاران کشورهاي عضو
 
آلبرت بغزيان، استاد اقتصاد دانشگاه تهران در گفتگو با خبرنگار اقتصادي راه دانا، درباره چالش‌ها، بايدها و نبايدهاي عملکرد ايران در سازمان همکاري شانگهاي اظهار کرد: ايران امروز به‌عنوان نهمين کشور عضو سازمان همکاري‌هاي شانگهاي شناخته مي‌شود.
 
وي با تأکيد بر لزوم همکاري نزديک ايران با کشورهاي عضو پيمان‌هاي منطقه‌اي چون شانگهاي و شرکت در ساير پيمان‌هاي چندجانبه نظير بريکس بر ادامه همکاري برنامه‌ريزي‌شده و برد، برد افزود: هر چقدر با عضويت در پيمان‌هاي منطقه‌اي زمينه همکاري با کشورهاي کوچک و معدود را فراهم آوريم، مي‌توانيم خود را براي ملحق شدن به پيمان‌هاي بزرگ جهاني تجهيز و مهيا کنيم.

شانگهاي: راهکاري براي خنثي‌کردن تحريم‌ها و ارتقاي رقابت‌پذيري صنايع داخلي

اين اقتصاددان با اشاره به اولويت برنامه‌هاي ايران باتوجه‌به عضويت در سازمان همکاري شانگهاي گفت: اکنون که در شرايط سخت تحريم هستيم بايد اولويت خود را به خنثي‌کردن تحريم‌ها به‌ويژه در حوزه نفت متمرکز کنيم. ما بايد باتوجه‌به توان و امتيازات حاصله از عضويت در اين پيمان منطقه‌اي، موانع موجود بر فروش نفت و بازگرداندن ارز به کشور را از سر راه برداريم و در مرحله بعد براي تأمين نيازهاي صنعتي مثل مواد اوليه و قطعات اقدام کنيم.
 
بغزيان ادامه داد: معتقدم کشورهاي عضو سازمان همکاري شانگهاي که کمتر تحت‌تأثير تحريم‌هاي بين‌المللي هستند مي‌توانند ما را در فروش نفت و مبادلات تجاري حمايت و کمک کرده و حتي زمينه همکاري تجاري با کشورهاي خارج از پيمان را نيز براي ايران مهيا سازند.
 
وي افزود: همان‌طور که گفتم اولويت ما فعلاً فروش نفت است و اين کشورها مي‌توانند در معاملات نفتي با ايران به‌جاي دلار از ارز و پول ملي خود استفاده نيز کنند و در اين ميان امکان ارائه خدمات تکنولوژيک در حوزه نفت و ساير حوزه‌ها هم براي ما مهيا است.
 

 عدم نياز به تکيه بر دلار در معاملات تجاري شانگهاي

وي تأکيد کرد: يکي از مزاياي حضور در سازمان همکاري شانگهاي، عدم نياز و تکيه بر دلار در معاملات تجاري با کشورهاي هم پيمان است که بااين‌وجود مي‌توانيم، کالاهاي صنعتي و محصولاتي که در توليد آن هنوز به خودکفايي نرسيده‌ايم را خيلي بهبود دهيم و در بازار جهاني به خصوص در حوزه شانگهاي که بيش از يک چهارم مردم دنيا را شامل مي‌شود، به فروش برسانيم.
 
وي توضيح داد: با توسعه همکاري‌هاي تجاري در سطح منطقه‌اي و بين‌المللي، مي‌توانيم اقتصاد کشور را تنوع بخشيم و به افزايش رقابت‌پذيري صنايع داخلي کمک کنيم.
 
بغزيان با اشاره به دوره‌هاي پر فراز و نشيب اقتصادي ايران، ابراز اميدواري کرد که با استفاده از فرصت‌هايي که عضويت در سازمان همکاري شانگهاي به ايران مي‌دهد، بتوانيم به رشد پايدار و توسعه اقتصادي کشور دست يابيم و به‌جاي حضور در سطح پايين‌تر بازار جهاني، در سطح بالاتري در آن حضور داشته باشيم.
 

نقش ايران در بازار جهاني انرژي

به گزارش راه دانا؛ زبان ديپلماسي در دولت سيزدهم در حالي زمينه ساز پيشبرد سياست همسايگي شد که در عين حال، دولت اين فرصت را خلق کرد تا به ائتلاف‌هاي بين المللي در زمينه‌هاي مختلف از اقتصادي و فرهنگي بپيوندد.

اين در حالي بود که منتقدان دولت سيزدهم از ابتداي آغاز به کار دولت، همواره به اين بهانه که دولت زبان ديپلماسي را نمي‌داند، مردان سياست خارجي را نسبت به نقش آفريني در عرصه جهاني ناتوان معرفي مي کرند؛ اما عضويت ايران در سازمان‌هاي اقتصادي بريکس و شانگهاي، دستاورد مهمي بود که به کانون توجه جهانيان مبدل شد.

بدون شک نقش ايران در بازار جهاني انرژي موضوع مورد توجه اکثر کشورهاي دنياست، در چنين شرايطي به نظر مي‌رسد که همکاري ايران با گروه بريکس و شانگهاي علاوه بر سياست‌هاي کلان مديريتي در ايران در قالب نگاه به شرق و مبادله با ساير کشورهاي اقتصادي در دورزدن تحريم‌هاي حاصل از تعقيب برنامه هسته‌اي بر عليه ايران، اثر مثبت خواهد داشت.