اما در اين ميان گروهي هستند که تاکنون به کرونا مبتلا نشده اند اما دائما استرس ابتلا آنها را آزار مي دهد و در کنار تمامي نکات بهداشتي که رعايت مي کنند، نگراني هايي هميشگي همراهشان است و آرامش را از زندگي شان گرفته است.

در حال حاضر، بيشترين تمرکز بر رعايت پروتکل هاي بهداشتي و رعايت نکات براي حفظ سلامتي جسمي فرد قرار گرفته است، در حالي که تاثيراتي که کرونا از لحاظ روحي و رواني بر فرد مي گذارد، شايد در بسياري از موارد جبران ناپذير باشد.

اين تاثيرات بر گروهي از افراد همچون کودکان، زنان خانه دار و سالمندان که بيشتر زمانشان را در منزل مي گذرانند، به نسبت بيشتر است.

نکته قابل توجه اين است که کرونا وجود دارد، اما شايد تبليغات بيش از حد و گاها ناسنجيده در فضاي مجازي و رسانه ها نه تنها آگاه سازي را به درستي انجام نمي دهد، بلکه تاثيرات منفي نيز بر روحيه فرد مي گذارد و نتيجه عکس ايجاد مي کند.

بي توجهي به بار رواني کرونا بر کودکان و سالمندان

مجيد پورخياط، دکتراي علوم ارتباطات اجتماعي، در گفتگو با خبرنگار عصراترک اظهار داشت: تازگي و ناشناخته بودن بيماري کرونا از يک سو و سرعت بالاي سرايت آن در فضاهاي گروهي از سوي ديگر موجب شد تا موج گسترده خبر پاندمي کرونا سريع تراز ويروس، از قاب شيشه اي تلويزيون و يا شبکه هاي اجتماعي  وارد خانه ها و زندگي مردم شود.

وي ادامه داد: با اين حال در جريان فرآيند پرسرعت آگاه سازي نسبت به اين بحران و بمباران خبري در بسياري از مناطق جهان و از جمله در ايران، پيگيري زياد اخبار و آمارهاي مرتبط با کرونا در شبکه‌هاي اجتماعي، عدم اطمينان و بزرگ نمايي خطرات از جمله عوامل تشديد کننده، بار رواني زيادي بر مردم و بخصوص گروههاي حساس و آسيب پذير جامعه وارد کند.

پورخياط اضافه کرد: معيوب بودن فرآيند اطلاع رساني و در نظرنگرفتن شرايط مخاطبان با نيازهاي خاص براي بهره مندي از اين آموزشها موجب ناکارآمدي چرخه آگاهي رساني شد.

دکتراي علوم ارتباطات اجتماعي خاطرنشان کرد: اکنون اين نگراني وجود دارد که بار رواني و استرس زياد بر کودکان  که در معرض اخبار و اطلاع رساني هاي پي در پي رسانه ها قرار گرفته اند، ايجاد شود.

عدم درک درست از کرونا در کودکان و ايجاد افسردگي در آنها

وي يادآور شد: از سوي ديگر با توجه به انتشار اطلاعات درست و نادرست در خصوص مرگ کودکان بر اثر کرونا و همچنين محدوديت هاي موجود همچون تعطيلي مهدکودک ها و عدم حضور آنان در اجتماع و گروه هاي همسالان؛ استرس اعضاي خانواده که در معرض اين اخبار هستند به فرزندان منتقل مي شود.

اين کارشناس اجتماعي ادامه داد: علاوه بر اين با به تصوير کشيدن اخباري از جمله فوت معلمان و اعلام اخباري مبني بر اين که کودکان و نوجوانان جزو گروه ناقلان بدون علامت هستند، سخت گيري هاي بيشتري به اين گروه سني مي شود.

وي با اشاره به اينکه اطلاعات به درستي به گروه سني کودک و نوجوان منتقل نمي شود، گفت: بنابراين ممکن است کودک اطلاعات جديد را با برداشت‌هاي نادرست قبلي ترکيب کند و به دليل عدم درک صحيح از شرايط درگير مسائل خيال پردازي و نوعي مقصر بودن و در نهايت افسردگي در مقابل مريضي و مرگ عزيرانشان شوند.

پورخياط بيان داشت: براي اثبات اين مطالب نياز به جامعه آماري بالايي وجود ندارد، فقط کافي است از کودکان و نوجوانان اطراف خود سوالي راجع به اينکه در مورد کرونا چه مي دانيد پرسيده شود، که در مقابل آنها به سرعت اطلاعاتي را که دريافت کرده اند را اعلام مي کنند، اما ترس و اضطراب از دست دادن خانواده و ايجاد مشکلات متعدد بر اثر اين ويروس بيشترين نگرش آنان نسبت به اين بيماري است.

دکتراي علوم ارتباطات اجتماعي گفت: با توجه به اينکه نمي توان آينده بحران موجود را پيش بيني کرد، اين هرج و مرج اطلاعاتي منجر به آسيب هاي روان اجتماعي خواهد شد.

ايجاد اضطراب و نگراني کودکان در پساکرونا 

وي خاطرنشان کرد: اگر از آثار سو اين اتفاقات در اين ايام چشم پوشي کنيم، آثار سو و اضطراب و نگراني که در کودکان در پساکرونا و آينده ايجاد خواهد شد، قابل کنترل نخواهد بود.

پورخياط بيان داشت: به طور کلي کودکان و نوجوانان اطلاعاتي را از طريق رسانه ها و شبکه هاي اجتماعي و حتي خانواده دريافت کرده اند، که گاهي اوقات دانستن يا ندانستن آن اطلاعات تاثيري در روند زندگي آنها نخواهد داشت و حتي ممکن است در معرض اطلاعات نادرست درباره بيماري کرونا قرار گرفته باشند.

وي ادامه داد: بنابراين بهتر است از کودک در مورد اطلاعاتي که در مورد بيماري شنيده است، سوال بپرسيم و ميزان درستي اين اطلاعات را بسنجيم و سعي کنيم دانسته‌هاي قبلي آنان را بفهميم و آن‌ها را اصلاح و تکميل کنيم.

اين کارشناس اجتماعي با اشاره به اينکه قرار‌گرفتن بيش از حد در معرض اطلاعات مي‌تواند منجر به اضطراب و ترس شود، گفت: از زمان شيوع ويروس کرونا تاکنون بيشترين اخبار در صدر رسانه ها به دليل وجود ارزش هاي خبري که دارد مربوط به کرونا و آثار اقتصادي و اجتماعي آن بوده و همه بزرگسالان در مورد آن صحبت مي کنند.

تبديل شدن کرونا به بحث روز در جمع خانواده ها

پورخياط ادامه داد: شايد خانواده ها در مورد کرونا اطلاعات خاصي ندارند، اما در خصوص مشکلات و آثارآن در جمع خانواده صحبت مي شود و اين رفتارها و عملکرد بزرگسالان مي تواند زنگ خطري براي بچه ها باشد.

وي اضافه کرد:  تمام اتفاقات و گزارشاتي که در مورد ويروس کرونا پخش مي شود، روي کودکان تاثير مي گذارد، بنابراين از مطرح کردن اطلاعات زياد و غير ضروري که باعث ايجاد ترس و وحشت در کودکان و نيز پيش آمدن سوالات بيشتر مي شود، بايد در محيط خانواده خودداري شود.

دکتراي علوم ارتباطات اجتماعي با اشاره به اينکه کودکان و برخي نوجوانان مشکل خواندن متن و کاهش قدرت درک متون را دارند و بيشترين اطلاعات را از محتواهاي تصويري دريافت مي کنند، گفت: نکته قابل توجه اين است که متاسفانه محتواهاي تصويري توليد شده به خصوص در رابطه با پاندمي کرونا، دستاوردي جز برهم زدن آرامش فکري، ايجاد بي قراري و تلقي نمودن جهان و زندگي ناآرام و پر استرس حاصلي نخواهد داشت.

دور کردن کودکان از اخبار کرونايي

وي بيان داشت: درک اتفاقاتي که در اطراف رخ مي دهد، اغلب براي کودکان دشوار و حل آن به تنهايي برايشان غيرممکن است و معنايي که در ذهن بزرگسالان از همه گيري اين ويروس وجود دارد با ذهن کودکان متفاوت است، بنابراين بايد کودکان در معرض اخباري که داراي معنايي متفاوت و در نهايت باعث کج فهمي و اضطراب مي شود، قرار نگيرند.

پورخياط گفت: بنابراين روزنامه نگاران و توليدکنندگان محتوا در حوزه سلامت با درنظرگرفتن نيازها و شرايط خاص اين گروه از مخاطبان، ضمن توليد انواع محتواهاي نوشتاري، ويدئويي، صوتي بايد الزامات و نيازهاي مخاطبان را در نظر بگيرند.

اين کارشناس مسائل اجتماعي افزود: نکته آخر اين که ما در دوراني زندگي مي کنيم که پديده اخبار جعلي در واقع به سطح و مرحله تازه اي رسيده است که اين مسئله از ابتداي تاريخ وجود داشته و الان به طور خيلي جدي در همه جاي دنيا مطرح است.

وي اظهار داشت: در بدو پيدايش بحران اپيدمي کرونا انتشار اطلاعات نادرست در مورد  اين بيماري اتفاق افتاد، اما با همراهي رسانه ها با اين جريان مقابله شد، بنابراين در اپيدمي هاي تهديدکننده، رسانه ها نقشي بسيار اساسي مي توانند ايفا کنند.

وي با بيان اينکه اثرات سوء اخبار جعلي، شايعات و اطلاعات غلط در اپيدمي ها و بحران ها، هزينه زيادي بر جامعه به خصوص گروه هاي حساس و آسيب پذير تحميل مي کند، افزود: با گسترش رسانه هاي مجازي بي شناسنامه و انتشار اخبار نادرست و شايعات، نقش رسانه هاي رسمي جدي تر از گذشته شده است.

انتقال اضطراب و استرس هاي والدين به کودک در محيط خانه

مريم موسوي، کارشناس ارشد روانشناس باليني نيز در گفتگو با خبرنگار عصر اترک گفت: در رابطه با موضوع کرونا، همچون ساير بحران ها و حوادث که گروه کودکان و سالمندان بيشترين آسيب را مي بينند، اين نيز به اين گونه است.

وي ادامه داد: در بيماري کرونا بايد علاوه بر اينکه به سلامت جسم توجه داريم و آن را مديريت مي کنيم،نبايد از سلامت رواني غافل شويم، زيرا در اين مواقع سلامت رواني بيشتر آسيب مي بيند.

موسوي با بيان اينکه کرونا يک واقعيت است و از لحاظ رواني آسيب زيادي وارد کرده است، گفت: تا حدود زيادي کودکان تحت تاثير والدين، بزرگترها و محيط قرار مي گيرند، بنابراين اگر سلامت روان بچه ها را بخواهيم در کنار سلامت جسمي شان حفظ کنيم، بايد آرامش را براي آنها فراهم کرد.

اين کارشناس خاطرنشان کرد: اين در حالي است که زماني که کودک شاهد استرس اعضاي خانواده باشد، قطعا اين اضطراب به او نيز منتقل خواهد شد و ممکن است سلامتي روحي کودک تحت تاثير قرار گيرد.

وي افزود: بنابراين همانطور که پروتکل هاي بهداشتي را در مقابله با کرونا رعايت مي کنيم، براي اينکه بتوانيم سلامت روان خودمان و فرزندانمان را حفظ کنيم، نيز رعايت مواردي ضروري و لازم است.

آموزش تاب آوري به کودکان

موسوي ادامه داد: يکي از مسائلي که به حفظ سلامت ما و کودکانمان کمک خواهد کرد، آموزش تاب آوري به کودکان است، تاب آوري در واقع کمک مي کند که بتوانيم با استرس و حوادث سختي که براي ما رخ مي دهد، کنار بياييم و به راحتي گذر داشته باشيم.

اين کارشناس مسئول يکي ديگر از راهکارها را دور کردن کودک از بحث هاي کرونايي خواند و گفت: سعي شود در مورد اخبار کرونا، به خصوص در مورد مرگ و ميرها زياد صحبت نشود، زيرا اين صحبت ها اول استرس را به والدين و بعد به کودکان وارد مي کند.

موسوي بيان داشت: افکاري که در ذهن افراد شکل مي گيرد، اگر مثبت باشد، احساس خوبي در فرد ايجاد مي کند، بنابراين بايد اين افکار مديريت شود که فرد حس خوبي را داشته باشد و از افکار منفي دور شود.

جايگزين کردن فعاليت هاي جذاب با افکار منفي

روانشناس باليني مثبت کردن رفتار را نيز يکي ديگر از اين راهکارها قلمداد کرد و گفت: والدين سعي کنند فعاليت هاي مثبت همچون نقاشي، کاردستي، رسيدگي به گل و گياه و بازي و ساير فعاليت هاي جذاب براي کودکان را جايگزين افکار منفي و استرس هاي رواني کودک کنند.

موسوي گفت: همچنين بايد پذيرفت که شرايط هميشه تحت کنترل فرد نخواهد بود و بايد والدين نسبت به اين قضايا آگاه باشند و آن را به فرزندانشان آموزش دهند، زيرا بيماري کرونا از مواردي است که تحت کنترل ما نيست، بنابراين نبايد ذهن را روي موقعيت هايي که قابل کنترل نيستند، معطوف کرد.


 

آموزش سازگاري کودک با تغييرات و محدوديت هاي زندگي

اين روانشناس باليني بيان داشت: بايد به بچه ها آموزش داده شود که تغييراتي در زندگي افراد ايجاد مي شود و قطعا زندگي هميشه يکنواخت نيست و بايد با آنها سازگار شد، بنابراين با پذيرش اين که محدوديت هايي وجود دارد، به يک آرامش نسبي خواهد رسيد و مي تواند کمک کننده باشد.

موسوي همچنين يکي ديگر از راهکارهاي دور کردن استرس و اضطراب از کودک را استراحت و خواب کافي خواند و گفت: آموزش کشيدن نفس هاي عميق به کودکان تا حدي مي تواند در احساس آرامش اثرگذار باشد.

پذيرش کرونا در قالب يک بيماري

وي در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبني بر اينکه انتشار اخبار و برنامه هاي موضوع کرونا به صورت دائمي در شبکه هاي مختلف تلويزيوني و رسانه ها فارغ از بحث آگاه سازي که دارند، چه ميزان مي تواند نتيجه عکس داشته باشد، گفت: در اين مورد بايد سعي شود تا حدودي کودک را از ارتباط با اين فضاها دور کرد و خيلي اجازه نداد که کودکان دائما برنامه هاي کرونايي را تماشا کنند و بايد به نحوي تمرکزشان از روي اين موضوع کم کرد.

اين روانشناس باليني خاطرنشان کرد: همچنين پذيرش اينکه کرونا نيز يک نوع بيماري است و قرار نيست هميشه بماند، مي تواند به آرامش روحي و رواني کودک تاثير بگذارد.

افزايش افسردگي ها، تاثير رواني کرونا بر جامعه

عليرضا نيکزاد، رئيس اداره مشاوره دانشگاه علوم پزشکي خراسان شمالي ادامه داد: شايع ترين و بيشترين تاثيري که بيماري کرونا روي سنين مختلف به ويژه کودکان و سالمندان از لحاظ روحي و رواني مي گذارد، موضوع اضطراب، غمگين بودن و افسردگي هاي خفيف است.

وي با بيان اينکه کوويد 19 به صورت بحران در جامعه نمايان شده است و پيش بيني مي شود که بيماري هاي روحي  و رواني بيشتر خودشان را نشان دهند، گفت: به همين دليل آن چيزي که امروز در گروه هاي سني مشاهده مي شود، افسردگي هاي خفيفي هستند که فرد دچار يک نوع سردرگمي و احساس تنهايي و نااميدي مي شود.

نيکزاد اضافه کرد: بعد از ايجاد حالت هاي غمگين بودن در فرد، افکارهاي منفي در اون ايجاد مي شود و دو نشانه اصلي افسردگي شامل خلق افسرده و ناتوان بودن از فعاليت ها روي افراد ظاهر مي شود.

اين روانشناس باليني افزود: تحت تاثير اين مشکلات روحي و رواني که کرونا ايجاد کرده است، افت تحصيلي در فرزندان به وجود خواهد آمد.

وي ادامه داد: عدم تحرک، عدم برقراري ارتباط، تغييراتي در خواب و سطح انرژي، ايجاد بي حوصله گي،  بداخلاقي گاه اتفاق مي افتد که گاهي در فرد افکاري همچون خودکشي ايجاد مي شود.

ورزش و تحرک موثر در کاهش افسردگي

نيکزاد ادامه داد: اگر طي يک هفته مداوم فرد احساس غمگيني داشته باشد، براي مقابله با آن بايد ابتدا آن شناسايي کرد، علائم خفيفي که در بيماري کرونا براي افراد ايجاد مي شود، غمگيني با شدت بيشتر است.

وي گفت: همچنين بي حوصلگي، ناتواني در خوابيدن، دوري از ساير اعضاي خانواده، اشتغال ذهني، کم تحملي، عصبانيت و زود از کوره در رفتن نشانه هايي هستند که در افراد داراي افسردگي خفيف ايجاد مي شود و زماني که نسبت به اين موارد توجه نشود، شدت افسردگي بيشتر خواهد شد.

روانشناس باليني گفت: براي برطرف کردن اين افسردگي ها که براثر بيماري کرونا ايجاد شده است، فرد بايد فعاليت هاي روز مره، تحرک و ورزش را داشته باشد و با فراهم شدن شرايط در محيط هاي باز و مطمئن با رعايت دستورالعمل هاي بهداشتي پياده روي و ورزش را داشته باشد.

وي خاطرنشان کرد: همچنين فرد از اين شرايط و فرصتي که فراهم شده است، براي انجام کارهاي عقب افتاده اي که دارد استفاده کند و با اموراتي که به آنها علاقه دارد براي خودش مشغله ايجاد کند.

شخصي سازي اتفاقات و ايجاد ياس و نااميدي در فرد

نيکزاد با بيان اينکه فرد مي تواند با تغيير تکنيک هاي رفتاري تا حدي آرامش را براي خودش ايجاد کند، گفت: اما  در خصوص تکنيک هاي شناختي، يعني زماني که فرد دچار افسردگي مي شود، در واقع درگير يک سري افکار منفي شده است که در قالب خطاهاي ذهني، فکر فرد را درگير مي کنند و فرد خود را مقصر تمام اتفاقات طول روز مي داند که اين شخصي سازي در واقع فرد را دچار نااميدي و عذاب وجدان مي کند.

وي يادآور شد: وقتي فرد درگير اين مسائل مي شود، بهتر است، از طريق داشتن خواب و استراحت کافي، تغذيه مناسب، کتاب خواندن، تماس با همسالانش، اين خطاهاي ذهني را رفع کند و با کار کردن روي خود واقعي اش، عزت نفس و اعتماد به نفسش را افزايش دهد.

نيکزاد با بيان اينکه براساس تاکيدات سازمان بهداشت جهاني در موضوع کرونا، خودمراقبتي در راس قرار دارد، گفت: فرد براي اينکه دچار يک بيماري نشود بايد پيشگيري کند و خواب منظم شبانه، استراحت کافي، تغذيه مناسب و ورزش داشته باشد.

افسردگي والدين شاغل تهديد بزرگي براي فرزندانشان

اين روانشناس باليني با اشاره به اينکه افسردگي و غمگيني و نداشتن برنامه زندگي والدين شاغل تهديد بزرگي براي فرزندان خواهد بود، گفت: والدين شاغل در گام نخست بايد مسائل و مشکلات محيط کار را وارد منزل نکنند و در طول روز چندين بار تماس تلفني بگيرند که فرزند احساس امنيت و توجه داشته باشد، البته لازم نبايد اين تماس ها جنبه کنترلي داشته باشد.

وي خاطرنشان کرد: علاوه بر اين زماني که پدر و مادر در منزل هستند بايد با برنامه ريزي مناسب ورزش و بازي را در دستور اموراتشان قرار دهند زيرا تا حدي کارساز است.

پيش بيني حجم زيادي از افسردگي ها در افراد بعد از تمام شدن کرونا

رئيس اداره مشاوره دانشگاه علوم پزشکي خراسان شمالي گفت: نبايد از اين موضوع غافل شد، که اين بيماري ارتباط ما را با دنياي اطرافمان قطع کرده، بنابراين انتظار مي بعد از تمام شدن اين بيماري حجم زيادي از افراد در دنيا درگير سه علائم اضطراب، احساس غمگيني و افسردگي خفيف خواهند بود.

اين مقام مسئول با اشاره به اينکه فرزندان نسبت به خبرگيري از والدينشان موظف هستند، گفت: در شرايط فعلي قطعا ارتباط تلفني بهترين راهکار براي پرسيدن حالشان باشد، اما درزماني که شرايط نرمال است با رعايت پروتکل ها به آنها سر بزنند و اينگونه نيست که کل ارتباط با خانواده قطع شود.

وي گفت: کما اينکه والديني که به دور از فرزندانشان زندگي مي کنند به خودي خود به سمت افسردگي خواهند رفت و از اين واقعيت نبايد فرار کرد، اما براي کاهش اين افسردگي ها خودشان را مشغول امورات روزمره کنند که وقتشان پر شود.

نيکزاد اظهار داشت: براي گروه هاي سني کودکان زير 6 سال فرزند نبايد اخبار يا خبرهايي را گوش دهد که بحث کرونا است اما براي عادي سازي، مادر يا پدر بايد از طريق نقاشي ويروس کرونا آموزش داده شود، زيرا نبايد به کودک دروغ گفت، بنابراين اين آگاه سازي بايد متناسب با سن فرد انجام شود که نتيجه عکس نداشته باشد.

تهيه و تنظيم گزارش: آرزو رحماني