امروز مهلت براي تصميم گيري درخصوص برجام تمام مي شود و شواهد بيانگر آن است که کنگره آمريکا توافق هسته اي ايران را بدون تغيير به کاخ سفيد پس مي دهد و بدين ترتيب سرنوشت آن بدست ترامپ مي افتد.
عبدالحميد بياتي: مهلت کنگره آمريکا درباره توافق هسته اي ايران (برجام) امروزسه شنبه پايان مي يابد. با پايان اين مهلت، سرنوشت اين توافق تاريخي با تهران بار ديگر به دست ترامپ باز مي گردد و ابهاماتي را درباره آينده آن بر مي انگيزد.
ترامپ اکتبر گذشته وعده پاره کردن توافق را داد و گفت تنها در صورتي اين وعده را عملي نمي کند که کنگره و متحدان آن براي رفع نگراني هايش در اصلاح اين توافق مداخله کنند. رئيس جمهوري آمريکا ژانويه آينده با مهلت تاييد دوباره توافق، تمديد لغو تحريم ها يا لغو توافق مواجه است و نشانه اي درباره موفقيت کنگره براي کمک به يافتن راه حلي در اين زمينه مشهود نيست.
در مورد حفظ، خروج و يا تغيير برجام چندي قبل «جان بولتون» نماينده اسبق ايالات متحده آمريکا در سازمان ملل متحد و يکي از اصلي ترين مخالفان توافق هسته اي، تاکيد کرده بود که برجام اساسا قابل تغيير نيست.
مقامات ارشد دولتي اميدوارند که کنگره با خودداري از اعمال دوباره تحريم ها جلوي لغو توافق را بگيرد و در مقابل آنچه را که به زعم «رکس تيلرسون» وزير امور خارجه آمريکا «راه حل سومي» براي رفع نگراني هاي ترامپ است، بيابندبولتون اذعان کرده بود که توافق هسته اي امضا شده بين کشورهاي ۱+۵ و ايران قابل اصلاح نيست و نمي توان بندي به آن اضافه کرد.
بولتون در اين باره تاکيد کرده بود: «آنچه مهم است افزودن بندهاي فرعي به اين توافق نيست بلکه اصل توافق اشتباه بوده و به هيچ وجه قابل اصلاح نيست»!
اين اظهارات بولتون را بايد در کنار اظهارات چندي قبل رکس تيلرسون وزير خارجه آمريکا قرار داد. وي که خود يکي از مخالفان نقض ظاهري توافق هسته اي از سوي کاخ سفيد است، اخيرا از احتمال انعقاد «توافق ثانويه» ميان ايران و اعضاي ۱+۵ سخن به ميان آورده است!
تيلرسون در گفتگو با شبکه تلويزيوني سي‌ان‌ان با تاکيد بر اينکه کاخ سفيد از کنگره درخواست اعمال تحريم‌هايي عليه ايران را ندارد که موجب لغو برجام شود گفته است: «اگر اقدامي در خصوص اين توافق صورت نگيرد، رئيس جمهوري اصرار دارد که از آن خارج شود. رئيس جمهوري راهبرد جامع‌تري در قبال ايران مي‌خواهد. براي مدت زماني طولاني و به ويژه در دولت پيشين، ما روابط با ايران را محدود به توافق هسته‌اي کرديم. اين توافق نقص ها و ضعف‌هايي دارد که ما نه تنها مي‌خواهيم به اين‌ها رسيدگي کنيم، بلکه قصد داريم مجموعه تهديدهاي بسيار ديگري هم که از جانب ايران متوجه منطقه است، مورد بررسي قرار دهيم. يک توافق داريم که مي‌خواهيم با ديگر طرف‌ها براي رفع نواقص آن تلاش کنيم و امکان دارد که اين موارد را در توافقي ثانويه بگنجانيم»!
در همين رابطه فايننشال تايمز در گزارشي نوشت: ايران، به موجب توافق هسته اي سال ۲۰۱۵ با محدود کردن برنامه هسته اي اش به ازاي لغو تحريم ها موافقت کرد. اين توافق که به امضاي فرانسه، چين، آلمان، آمريکا، چين و روسيه رسيده و مورد تاييد اتحاديه اروپا و سازمان ملل است، نقطه اوج سياست خارجي «باراک اوباما» رئيس جمهوري سابق آمريکابود. اما دولت کنوني آمريکا آن را توافقي «خطرناک» توصيف کرده است.
به نوشته فايننشال تايمز، نزديک شدن به ضرب الاجل کنگره، متحدان اروپايي آمريکا را در شرايطي که بسياري از آنها به وعده هاي آمريکا شک دارند و بر اين باورند که توافق مشابهي با کره شمالي براي جلوگيري از جنگي هسته اي ضروريست، نگران کرده است.
دموکرات ها و ديپلمات هايي که براي نجات توافق هسته اي تلاش مي کنند در وضعيت بغرنجي هستند. اگر ترامپ نتواند اصلاحات مد نظر خود را اعمال کند آنها در خروج وي از توافق مقصر خواهند بود يک ديپلمات غربي روز دوشنبه به اين روزنامه گفت: بعيد به نظر مي رسد که کنگره اقدامي را بکار بندد. «وندي شرمن» که هدايت مذاکرات را در دولت اوباما برعهده داشت، افزود: «لغو توافقي که مانع دستيابي ايران به سلاح هسته اي مي شود، غير منطقي است. خروج از اين توافق به کره شمالي خواهد گفت که گفتگو با آمريکا در باره هر موضوعي ارزشي ندارد.
به نوشته فايننشال تايمز، تلاش هاي ترامپ براي يافتن راه حلي درباره اين توافق، تحت الشعاع نزاع هاي داخلي در دولت آمريکا و گرفتار شدن در يک روند قانونگذاري پيچيده قرار گرفته است.
فايننشال تايمز ادامه داد: مقامات ارشد دولتي اميدوارند که کنگره با خودداري از اعمال دوباره تحريم ها جلوي لغو توافق را بگيرد و در مقابل آنچه را که به زعم «رکس تيلرسون» وزير امور خارجه آمريکا «راه حل سومي» براي رفع نگراني هاي ترامپ است، بيابند.
ترامپ در روز ۱۳ اکتبر گذشته بر اساس «قانون بازنگري توافق هسته اي» (Inara) که به موجب آن رئيس جمهور هر ۹۰ روز بايد پايبندي ايران به توافق را تاييد کند، و به بهانه ضعف در اجرا و مفرهاي اين قانون از تاييد توافق خودداري کرد. «باب کورکر» و «تام کاتن» دو سناتورجمهوري خواه ضد ايراني اکتبر (مهر) گذشته طرحي را براي اصلاح قانون بازنگري توافق هسته اي پيشنهاد دادند که ترامپ را از تاييد اين توافق هر ۹۰ روز يکبار خلاص مي کند. اما کارکنان کنگره، مقامات دولتي و ديپلمات ها به روزنامه فايننشال تايمز گفته اند که تلاش ها براي ارائه پيش نويس قانوني براي اصلاح اين قانون تاکنون شکست خورده است.
«بن کاردين» رئيس کميته روابط خارجي سنا درباره طرح پيشنهادي ابراز نگراني کرده و به گفته يکي از اعضاي دموکرات کنگره وي با اين حال هفته پيش با «هربرت مک مستر» مشاور امنيت ملي و کورکر ديدار کرد و گفت از هر «اتفاق محتملي» استقبال مي کند.
فايننشال تايمز افزود: دموکرات ها و ديپلمات هايي که براي نجات توافق هسته اي تلاش مي کنند در وضعيت بغرنجي هستند. اگر ترامپ نتواند اصلاحات مد نظر خود را اعمال کند آنها در خروج وي از توافق مقصر خواهند بود. اگر با وي همکاري کنند تهديدي در زمينه نقض تعهدات آمريکا خواهد بود يا با مخالفت اروپايي ها مواجه خواهند شد.
اين روزنامه افزود: سخنگوي سناتور کاتن از ارائه اطلاعات و سخنگوي کورکر از اظهار نظر در اين زمينه خودداري کردند. شوراي امنيت ملي آمريکا نيز از پاسخگويي فوري به درخواست اين روزنامه براي اظهار نظر خودداري کرد.
جمهوريخواهان از ديپلمات هاي اروپايي خواسته اند به آنها براي اصلاح توافق کمک کنند و اين درحاليست که دموکرات ها مصرانه از آنها خواسته اند از اقدامي که به نابودي آن منجر مي شود، اجتناب کنندفايننشال تايمز نوشت: در اقدامي که نشان از تلاش دولت ترامپ براي سختگيري بيشتر عليه ايران دارد، وزارت امور خارجه آمريکا روز دوشنبه تاييد کرد که «آندرو پيک» Andrew Peek يکي از معتمدان ترامپ در دوران انتقال قدرت، جانشين «کريس بک ماير» Chris Backemeyer مسئول بخش ايران و از مقامات بازمانده از دولت اوباما شده است.
يک ديپلمات غربي گفت که مقامات خارجي که بر کنگره اعمال نفوذ مي کردند، نگران گرفتار شدن در سياست هاي داخلي آمريکا هستند. جمهوريخواهان از ديپلمات هاي اروپايي خواسته اند به آنها براي اصلاح توافق کمک کنند و اين درحاليست که دموکرات ها مصرانه از آنها خواسته اند از اقدامي که به نابودي آن منجر مي شود، اجتناب کنند.
«مارک دوبوويتز» مدير اجرايي ارشد بنياد دفاع از دمکراسي ها که تلاش هايي را براي اعمال نفوذ در کنگره درباره روش هاي اصلاح توافق داشته است طرح هاي اروپايي براي رفع نگراني هاي ترامپ را «ضعيف» توصيف کرده و گفت: کنگره نتوانسته خواسته رئيس جمهوري براي اصلاح اين قانون را باهمکاري هر دو حزب اصلي آمريکا تامين کند. شکست کنگره و اروپايي ها دراصلاح اين توافق شانس لغو آن را افزايش مي دهد.
واشنگتن تايمز نيز در اين رابطه مي نويسد: مشاوران کنگره مي گويند قانونگذاران هنوز فرصت دارند تا قبل از ارزيابي دوباره ترامپ درباره توافق پيشنهاداتي را در اختيار وي قرار دهند اما به گفته مشاوران کاخ سفيد رئيس جمهوري که از فقدان پيشرفتي در اين زمينه در کپيتال هيل ناراحت است احتمالا در مهلت آينده تاييد توافق در ۱۳ ژانويه آينده آمريکا را از اين توافق خارج خواهد کرد.
برخي از مشاوران ارشد رئيس جمهوري آمريکا از جمله «جيمز ماتيس» وزير دفاع، از ماندن در توافق حمايت مي کنند زيرا نگران تبعات منفي خروج از آن بر خاورميانه و متعهد ماندن متحدان آمريکا به اين توافق هستند.
واشنگتن تايمز در پايان خاطرنشان کرده که «فدريکا موگريني» مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا قويا مخالف هر گونه تلاشي براي مذاکرات دوباره با ايران براي دستيابي به توافقات جديد است. وي ماه گذشته بعد از مذاکرات پشت درهاي بسته با قانونگذاران در کپيتال هيل به خبرنگاران گفت مذاکره دوباره درباره توافق يک گزينه نيست.