درصد بالايي از افراد روي پوستشان خالهاي رنگي سطحي يا برجسته دارند. هميشه هم اين سؤال پيش ميآيد که آيا وجود اين خالها در پوست ميتواند خطرناک باشد؟ آيا برداشتن آنها با عمل جراحي يا ليزر به صلاح است يا نبايد به آنها کاري داشت؟ روشهاي خانگي برداشت خال چقدر پايه علمي دارند؟
به گزارش
پايگاه خبري تحليلي پيرغار، خالها ضايعات پوستي مسطح يا برجسته پوست هستند که از به هم خوردن ترکيب طبيعي بافتهاي پوست به دنبال افزايش يا عملکرد غيرطبيعي سلولهاي رنگدانهساز پوست ايجاد ميشوند. در حقيقت خال يک نتوپلاسم خوشخيم سلولهاي رنگدانهساز است. دکتر محمدعلي نيلفروشزاده، متخصص
پوست و
مو و عضو
هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران در گفتوگو با جامجم ميگويد: خالها به دو گروه بزرگ اکتسابي و مادرزادي تقسيم ميشوند. گروه اول که بيشتر خالها را شامل ميشوند، اکتسابياند و به طور طبيعي حدود 80 درصد مردم داراي يک يا چند خال ملانوسيتي هستند. اين خالها بيشتر در دوران کودکي و بلوغ ايجاد ميشوند و پس از 35 سالگي ايجاد خال جديد کمتر ديده ميشود.
آنچه بايد درباره خالهاي مادرزادي بدانيد
به گفته دکتر نيلفروشزاده، گروه دوم خالهاي مادرزادياند و حدود يک درصد نوزادان، هنگام تولد اين نوع خال را دارند. اين نوع خالها ميتوانند در اندازههاي کوچک، متوسط و بزرگ باشند و خالهاي بزرگ، قطري بالاتر از 20 سانتيمتر دارند و ممکن است گاهي به اندازهاي بزرگ باشند که قسمتي يا تمامي تنه يا اندام را در بر گيرند. اين نوع از خالها در قسمت تحتاني پشت و در ناحيه رانها ديده ميشوند و 4 تا 6 درصد خطر ايجاد سرطان بدخيم پوست يعني ملانوم در آنها وجود دارد. خالهاي مادر زادي در موقع تولد ممکن است بسيار کمرنگ باشند و به همين دليل ممکن است مورد توجه واقع نشوند؛ در حالي که خالهاي ملانوسيتي مادر زادي کوچک و متوسط معمولا سرعت رشد کمتري نسبت به سرعت رشد شيرخواران دارند، بنابراين با گذشت زمان کوچک ميشوند. در واقع در دوران بلوغ اين خالها تيرهتر ميشوند و موهاي زبر و خشن روي آنها رشد ميکنند.
شناسايي خالهاي خطرناک
خالها اصولا خوشخيم هستند مگر خالهاي مادرزادي و خالهاي غيرکلاسيک (ديسپلاستيک)، اما ديگر خالها اغلب بدون خطرند. اين متخصص تاکيد ميکند: هرگونه تغييري در اندازه، رنگ، قوام سطحي خال و پيدايش درد، خارش و خونريزي حتما بايد مورد توجه قرار گيرد و در صورت بروز هر يک از تغييرات فوق بايد به متخصص پوست مراجعه شود که در صورت شک پزشک به بدخيمي خال، نمونه برداري يا برداشتن ضايعه انجام خواهد گرفت. درباره سرطاني شدن خالهاي ملانوستيک مطالعاتي در سراسر جهان انجام شده است. حدود 25 تا 50 درصد ملانومها روي خالهاي ملانوستيک اکتسابي ايجاد ميشود، ولي از آنجا که هر انسان بالغ 20 تا 30 خال اکتسابي دارد در مقايسه با شيوع ملانوم بدخيم ميتوان گفت اغلب خالهاي اکتسابي در شرايط معمولي، سرطاني نميشوند. دو گروه از خالهاي ملانوستيک بيشتر خطر سرطاني شدن دارند که همان مادرزاديها يا خالهايي است که در موقع تولد وجود دارد. درواقع هر خال مادرزادي اعم از کوچک و بزرگ ميتواند به سرطان تبديل شود، اما اين خطر در خالهاي خيلي بزرگ مادرزادي بخصوص آنها که قسمت وسيعي از تنه را پوشاندهاند بيشتر است. گروه دوم نيز خالهاي ديسپلاستيک هستند.
چه خالهايي را ميتوان برداشت؟
به طور کلي هر خالي که داراي يک يا چند نماي غيرمعمول بوده مانند عدم تقارن ضايعه، نامنظم بودن حاشيه و يکنواخت بودن رنگ خال يا اندازه آن بيش از هفت ميليمتر باشد بايد برداشته شود. به گفته دکتر نيلفروشزاده خالهايي که در سنين بالا به رشد خود ادامه ميدهند يا دچار تيرگي و تغيير شکل ميشوند را بايد برداشت. قبلا بعضي پزشکان توصيه ميکردند خالهايي که در معرض اصطکاک يا تحريک مداوم هستند (مثل خالهايي که در ناحيه ريش آقايان هستند يا در ناحيه کمربند يا آرنج قرار دارند) چون احتمال بدخيم شدن دارند بايد برداشته شود که امروزه چنين اعتقادي وجود ندارد. البته بعضي خالها بد منظره و ناخوشايند هستند و بيمار از لحاظ زيبايي يا به اصرار اطرافيان براي عمل جراحي خال صورت مراجعه ميکند که برداشتن خال در اين موارد بايد با دقت و رعايت اصول جراحي براي باقي نماندن يا به حداقل رساندن خطر جوشگاه عمل انجام شود.
جراحي بهترين روش برداشت خال
بهترين و استانداردترين روش براي برداشت خال، جراحي است. دکتر نيلفروشزاده با بيان مطلب ادامه ميدهد: احتمال بازگشت خالي که با تيغ برداشته ميشود بسيار کم است. البته بيشتر پزشکان قبول نميکنند خال را با جراحي بردارند چون بخيه با ايجاد اسکار و جوشگاه همراه است. در هر صورت پزشک برحسب اندازه و رنگ خال تصميم ميگيرد که چطور آن را بردارد. اگر خالي پررنگ و مودار است، معمولا آن را جراحي ميکنند و نميسوزانند، اما اگر اندازهاش در حد ميليمتر و مسطح باشد، ميتوان آن را با روشهاي ديگر مثل راديوفرکوئنسي يا روشهاي مدرن سوزاندن برداشت. در اين روشها احتمال بروز جوشگاه پايين است، اما احتمال عود وجود دارد. در برخي نقاط بدن برداشتن خال معادل جوشگاه بيشتر است.
مثلا توصيه نميشود فرد خال روي گردن يا سينه را بردارد، زيرا ريسک ايجاد گوشت اضافه در اين نقاط بسيار بالاست. در عين حال، خالها را به هيچ وجه نبايد ليزر کرد، زيرا ليزر بافت آن را تغيير ميدهد و اگر بعد از انجام ليزر خال عود کرده را جراحي کنيم و به پاتولوژي بفرستيم، ممکن است گزارش شود غيرطبيعي است.
درمانهاي خانگي برداشت خال
در زمانهاي گذشته که روشهاي نوين برداشتن خال مطرح نشده بود از روش نخ بستن براي حذف خالهاي گوشتي استفاده ميشد. اين روش، علمي و درست نيست و خونريزي و درد زيادي هم دارد. ضمن اين که کندن خال با استفاده از نخ و خونريزيهاي متعاقب آن و استفاده از انواع و اقسام ضمادهاي تجويزي گياهي، دستساز و ... باعث افزايش خطر التهاب و عفونت در محل ضايعه ميشود. اين روزها هيچ پزشکي اين روش حذف خال را توصيه نميکند.
ردپاي خال برداشته شده
باقي ماندن اثرات زخم روي پوست، بعد از عمل خال، بستگي به مهارت پزشک و نوع ترميم پوست بيمار دارد. بعضي افراد مستعد تشکيل پوست اضافه در محل عمل جراحي هستند و در بعضي نقاط بدن خطر تشکيل جوشگاه محل عمل زيادتر است.
در مورد خالهاي بزرگ روشهايي وجود دارد که باعث محو کردن کامل خال نميشود، ولي از نظر ظاهري وضعيت بهتري به وجود ميآورد؛ مثل لايه برداري (پيلينگ)، درم ابريژن و ليزر که باعث کمرنگتر شدن خال ميشوند، اما معمولا موقت هستند و خطر ابتلا به سرطان (ملانوما) را کم نميکنند.
جام جم