بله! تمامي اين تعاريف درست است و مي‌توان آن‌ها را تصاويري درست از ارتش و جنگ به حساب آورد، اما ورود فناوري‌هاي نوين مانند رايانه و تکنولوژي "آي‌تي" در کنار ورود  فضاي مجازي به زندگي بشر  اين تعاريف را تحت تأثير خود قرار داد و شکل جديدي از اين دو واژه را وارد ادبيات نظامي – استراتژيک دنيا کرد.

فضاي مجازي چاقوي دولبه‌اي است که از آن مي‌توان هم در جهت توسعه و تبادل اطلاعات مفيد استفاده کرد و در کنار اينها هم عده‌اي از آن به عنوان بستر و ابزاري در جهت ضربه زدن به منافع حياتي ديگران استفاده مي‌کنند.

همگي شما واژه‌اي با عنوان ويروس رايانه‌اي و هکر را شنيده‌ايد. اين دو به مثابه کاربردهاي غلط چاقوي فضاي مجازي است. حالا چند وقتي است که اين دو ابزار  نقش سلاح و کاربر آن را در جهان امروز بازي مي کنند. يعني هکرها در واقع نيروهايي هستند که با استفاده از ويروس‌ها نه تنها مي‌توانند اطلاعات شخصي کاربران عادي فضاي مجازي را مورد دستبرد قرار دهند بلکه از ويروس‌ها مي‌توانند به عنوان سلاحي بر عليه منافع حياتي ديگران استفاده کنند. اسلحه اي که حتي بعضا مخرب‌تر و خطرناک‌تر از بمب‌ها و موشک‌هاي معمولي در دنياي واقعي است!

اين جا بود که واژه‌اي به عنوان جنگ سايبري وارد ادبيات سياسي_نظامي دنيا شد. برخي دولت‌ها با استفاده از اين فضا قصد کردند تا منافع حياتي ديگر کشورها را مورد تهديد قرار دهند و با بهره‌گيري از سلاح‌هاي سايبري به زيرساخت‌هاي حساس و حياتي ديگر کشورها حمله کنند.

آيا همه ويروس‌ها اسلحه سايبري به حساب مي‌آيند؟

سردار سرتيپ پاسدار غلامرضا جلالي رئيس سازمان پدافند غيرعامل معتقد است که همه ويروس‌ها سلاح به حساب نمي‌آيند. وي در اين باره به خبرنگار اخبار داغ گروه فضاي مجازي باشگاه خبرنگاران جوان گفت: در حالت کلي همه ويروس‌ها سلاح به حساب نمي‌آيند. آن دسته از ويروس‌ها که چند مرحله رمزگذاري شده و با هدفي خاص و به منظور حمله يا جاسوسي از سامانه‌اي مشخص طراحي شده‌اند، در تعريف تخصصي سلاح به حساب مي‌آيند. از اين رو مي‌توان گفت بيش از 90 درصد ويروس‌ها به خودي خود سلاح به حساب نمي‌آيند.

ارتش سايبري چيست؟

همان طور که گفته شد دنياي مجازي بستري را فراهم کرده تا در کنار کاربردهاي مفيد عده‌اي به عنوان ابزار از اين فضا در جهت حمله به منافع حياتي ديگران استفاده کند، بنابراين همان طور که در دنياي واقعي مي‌بايست به منظور آمادگي دفاعي در مقابل تهاجم دشمن سازماني منسجم را به عنوان ارتش تشکيل دهيم تا بتوانيم در مقابل تهاجم دشمن ايستادگي کرده و پاسخ مناسب را بدهيم، در فضاي مجازي هم بايستي سازوکاري را به منظور مقابله با تهديدات احتمالي در نظر بگيريم.

سردار جلالي رئيس سازمان پدافند غيرعامل در اين باره گفت: استفاده از دنياي مجازي و فضاي سايبر يک ضرورت اجتناب‌ناپذير است، به طوري که مي‌توان گفت در اين رابطه يک جبر تاريخي به وجود آمده است يعني ما مجبوريم تا بسياري از نيازهاي خود را از اين طريق تأمين کنيم.

هم‌اکنون بسياري از زيرساخت‌هاي حياتي کشورها بر روي فضاي سايبر قرار گرفته‌اند. شبکه‌هاي راديو تلويزيوني، خطوط انتقال برق، شبکه بانکي، سامانه‌هاي دفاعي و... همگي از مصاديق بارز زيرساخت‌هاي حياتي‌اي هستند که در دنياي امروز استفاده و سازوکار بهره‌گيري از آن‌ها بر روي فضاي سايبر قرار دارد. بنابراين احتمال تهاجم به اين زيرساخت‌ها از طريق فضاي مجازي بر اساس آن چه گفته شد وجود دارد.

حال آن نهادي که براي دفاع در مقابل تهاجم به اين منافع حياتي مي‌بايست به وجود آيد و اين وظيفه مهم را بر عهده بگيرد، همان چيزي است که در بسياري از کشورهاي دنيا از آن با عنوان "ارتش سايبري" ياد مي‌شود. البته همان طور که در دنياي واقعي ارتش‌ها هم وظيفه دفاع را برعهده داشته و هم بسياري از دولت‌ها به وسيله آن به ديگر کشورها حمله مي‌کنند، در دنياي مجازي نيز اين ارتش چنين کاربردي را دارد.

 آمريکا در ميان کشورهاي دنيا تنها حکومتي است که يک ارتش مجزا از ارتش رسمي خود در دنياي سايبر تشکيل داده است. اين ارتش داراي رده‌هاي مختلف و با يک ساختار و چارچوب نظامي است که در رأس آن يک ژنرال 4 ستاره مسئوليت فرماندهي اين ارتش را برعهده دارد.

سردار جلالي در اين باره عنوان کرد: اين ارتش در کشور آمريکا علاوه بر آن که يک تعامل کامل با نيروهاي زميني، هوايي، دريايي و فضايي ارتش ايالات متحده را دارد، خود از ظرفيت‌هاي مجزايي در زمينه دفاع و حمله را در فضاي سايبري برعهده گرفته است.

ارتش سايبري آمريکا طي ساليان اخير اقدامات تهاجمي گسترده‌اي را در دستور کار خود قرار داده بود و رويکردي حمله‌محور را در برنامه خود در پيش داشت.همين  امر موجب شد آمريکا از مقوله دفاع در فضاي مجازي دورتر بوده و بيشتر به فکر حمله به ديگر کشورها باشد.

ژنرال "کيت الکساندر" فرمانده پيشين ارتش سايبري آمريکا، کسي است که اين رويکرد را در دستور کار خود قرار داده بود. از همين رو ايالات متحده در زمينه دفاع سايبري دچار خلاءهاي فراواني شد که نتيجه آن آسيب‌پذيري بيشتر آمريکا در دوران تصدي کيت الکساندر در ارتش سايبري اين کشور شد.

رئيس سازمان پدافند غيرعامل کشور در اين باره به خبرنگار گروه فضاي مجازي باشگاه خبرنگاران جوان گفت: من وقتي اسناد راهبردي سايبري آمريکا را مطالعه مي‌کردم، به اين نکته برخوردم که دليل مهم برکناري ژنرال کيت الکساندر از فرماندهي ارتش سايبري آمريکا توجه بيش از حد به رويکرد تهاجمي و عدم توجه کافي به عرصه دفاع سايبري بوده است. چون شما در فضاي سايبر همان طور که مي‌توانيد حمله کنيد، بايستي منتظر تهاجم ديگر نيز باشيد. از همين رو بايد آمادگي دفاعي مناسبي در مقابل تهاجم دشمن داشته باشيد.

کشور ما با توجه به خصومت دائمي دنياي استکبار با آن از ابتداي پيروزي انقلاب تا به الان همواره مورد تهديدات گسترده‌اي از ناحيه دشمنان قرار داشته است که يکي از مصاديق آن همين جنگ سايبري است. "استاکس نت"، "فليم"، "رجين" "دوکو" همه از مصاديق بارز يک جنگ تمام عيار سايبري عليه کشورمان است. اگرچه شايد ما در ابتدا خيلي در زمينه جنگ سايبري حرفي براي گفتن نداشتيم اما با تدبير هوشمندانه مقام معظم رهبري و فرماندهي کل قوا و نگاه درست مسئولين به اين مقوله اقدامات خوبي در زمينه دفاع سايبري در کشورمان شکل گرفته که تا به امروز نيز دستاوردهاي بسيار مهمي را براي ما به ارمغان آورده است.

در گزارش‌هاي بعدي به سازوکارهاي شکل گرفته در زمينه دفاع سايبري در کشورمان خواهيم پرداخت.

گزارش از ميثم پوراعظم