در گوشه و کنار ايران اسلامي، آداب و رسوم خاص و متفاوتي براي مناسبت هاي مختلف سال نظير ماه مبارک رمضان وجود دارد که هر کدام از اين آيين ها و آداب و رسوم، برخاسته ازفرهنگ و اعتقادات مردمان آن مناطق است.
به گزارش پايگاه خبري تحليلي پيرغار، در استان چهارمحال و بختياري هم اين آداب و رسوم ويژه همواره وجود داشته و چون ريشه در فرهنگ غني و اصيل اسلامي دارد نه تنها در گذر زمان دچار خللي نشده، بلکه روز به روز بر عظمت آن افزوده شده و مردم با شوق هر چه تمام به آن ها توجه دارند.
در اين ميان، آداب ماه مبارک رمضان، يکي از مصاديق فرهنگ عامه مردم مؤمن اين ديار است که با ريشه هاي عميق مذهبي مورد توجه همگان قرار دارد.
اين رسوم از قرن ها پيش داراي غناي ويژه اي است که به چند مورد از آن ها اشاره مي شود:
گرفتن روزه هاي قضاي سال گذشته، قبل از ورود به ماه مبارک رمضان:
يکي از اين آداب، « گرفتن روزه هاي قضاي سال گذشته، قبل از ورود به ماه مبارک رمضان » مي باشد.
روزه پيشواز و استقبال از ماه مبارک رمضان:
گرفتن روزه پيشواز و استقبال از ماه مبارک رمضان، از جمله آداب و سنت هاي استان چهارمحال و بختياري است که مؤمنين روزه دار با روزه اواخر ماه شعبان المعظم ( يک يا چند روز قبل از ماه مبارک رمضان )، به استقبال ماه ميهماني خدا مي روند و خود را براي حضور در اين ضيافت پرفيض آماده مي کنند.
سحرخواني و اذان و مناجات بر روي پشت بام منازل:
« سحرخواني و اذان و مناجات بر روي پشت بام خانه ها »، يکي از آداب زيبا و تقريبا فراموش شده استان چهارمحال و بختياري در ماه مبارک رمضان است. در اين رسم، بزرگان شهر بر روي پشت بام منزل خود با صداي بلند به خواندن مناجات و اذان مي پرداختند تا مومنين خواب نمانده و براي صرف سحري و آغاز روزه داري و اثقامه نماز صبج بيدار شوند.
ختم قرآن کريم:
ختم قرآن کريم از سنت هاي ديرينه ماه مبارک رمضان و بهار قرآن در استان چهارمحال و بختياري است که بيشتر روزه داران در اين ماه، يک ختم کامل کلام وحي را انجام مي دهند.
کاکولي پزون:
«کاکولي پزون» يکي از سنت هاي قديمي است که بويژه در شب 27 ماه رمضان و شب هاي قدر، در سراسر اين استان انجام مي شود. در اين شب، هر خانواده با توجه به بضاعت مالي، و با نيت برآورده شدن حاجت و استجابت دعا، به پخت و نذر کاکولي پرداخته و اين نذر را هنگام افطار در بين مردم روزه دار و همچنين احياء کنندگان شب قدر توزيع مي کنند. زنان فاميل، بيشتر به صورت هميار گروهي کاکولي مي پزند.
کاکولي نوعي نان است که خميرش از شير، آرد و خشک بار ( گردو، کشمش، بادام ) تهيه شده و براي پخت بر روي اين نان، زرده تخم مرغ، گل رنگ، زعفران و زيره افزوده و آن را در تنور مي پزند.
در شهرکرد ( مرکز استان ) افرادي که کاکولي پخته اند آن ها را در صحن مطهر امام زادگان حليمه و حکيمه خاتون (س) بين زايران، رهگذران و نمازگزاران روزه دار پخش مي کنند.
يکي از دلايل پخت کاکولي در شب 27 ماه مبارک رمضان اين است که اولاً جزء شب هاي قدر و شب نزول قرآن بوده و ديگر اين که ماه روزه، رو به پايان است و خانواده ها به خوبي و سلامتي، اين ماه مبارک را با عبادت و رضاي حق به پايان رسانيده اند.
پخت و توزيع نان « يوخا »:
مردم روستاهاي شهرستان سامان در استان چهارمحال و بختياري هم قبل از ورود به ماه مبارک رمضان و براي استقبال از اين ماه، به پخت نذري به نام « نان يوخا » مي پردازند. اين نان محلي که از شيره انگور، گردو، بادام، روغن حيواني و ... تهيه مي شود، توسط زنان روستايي در منازل طبخ و در بين تمامي اهالي روستا توزيع مي شود.
تعطيلي کسب و کار در سالروز شهادت امام علي (ع):
از جمله سنت هاي پسنديده که برخاسته از عشق و ارادت قلبي مردم استان چهارمحال و بختياري به خاندان عصمت و طهارت (ع) مي باشد اين است که کسب و کار و منفعت در سالروز شهادت حضرت امام علي (ع) رها، و بازارها، امور کشاورزي، دنبال طلب رفتن و ... تعطيل مي شود. بيشتر اين تعطيلي کسب و کار از شب شهادت تا شام غريبان امام علي (ع) در 21 ماه مبارک رمضان انجام مي شود.
رها کردن آب کشاورزي در سالروز شهادت امام علي (ع):
در راستاي سنت حسنه فوق الذکر ( تعطيلي کسب و کار در سالروز شهادت امام علي (ع) )، کشاورزان استان چهارمحال و بختياري بر اساس رسم زيبايي، در 21 ماه مبارک رمضان، آبياري مزارع کشاورزي و باغات را تعطيل کرده و آب را به اصطلاح « مشاء » مي کنند و منظور اين است که آب، به حرمت عزاي امام علي (ع)، در بيابان روان و رها شود تا ساير موجودات از آن بهره ببرند و منفعتي براي کشاورزان نداشته باشد.
البته اين سنت در تاسوعا و عاشوراي حسيني (ع)، سالروز رحلت پيامبر گرامي اسلام (ص) و شهادت امام حسن مجتبي (ع) و امام رضا (ع) و شهادت حضرت فاطمه زهر (س) هم انجام مي شود.
تهيه و پخش « حنا »
نذر تهيه و پخش « حنا » در صحن مطهر امام زادگان حليمه و حکيمه خاتون (س) شهرکرد، از ديگر آداب و رسوم ماه مبارک رمضان است که در عصر روز بيست و هفتم ماه مبارک رمضان انجام مي شود. اين سنت در استان چهارمحال و بختياري و شهر شهرکرد ( مرکز اين استان ) قدمتي ديرينه دارد و کساني که نيت و حاجت مشترکي دارند، حنا را بين زايران تقسيم مي کنند.
تهيه و توزيع « شله زرد و انواع حلوا »
تهيه و توزيع شله زرد، انواع حلوا و خوراکي هاي ديگر بويژه در مواقع افطار، از ديگر رسمات و آيين هاي ماه مبارک رمضان در استان چهارمحال و بختياري است که با نزديک شدن به نيمه ماه مبارک رمضان و همچنين شبهاي پرفيض قدر، بيشتر مي شود.
سنت حسنه « افطاري دادن »:
پذيرايي از مؤمنين روزه دار با سنت حسنه افطاري، از ديگر آيين هاي مورد توجه در سراسر استان چهارمحال و بختياري به شمار مي رود که به شکل هاي مختلف انجام مي شود.
کمک به نيازمندان:
يکي ديگر از آداب و رسوم رمضان در بعضي نقاط استان چهارمحال و بختياري اين است که کودکان کيسه به دست به درب خانه ها مراجعه مي کنند و صاحب خانه، بدون نگاه کردن به کودک که کيسه اي در دست دارد، هرچيزي که در توان دارد، داخل آن کيسه قرار مي دهد.
جمع آوري کمک براي نيازمندان:
جمع آوري کمک براي نيازمندان از ديگر رسوم ماه مبارک رمضان در استان چهارمحال و بختياري است که افرادي ناشناس با جمع آوري مواد غذايي، کالا و ...، آن را درون کيسه هايي گذاشته و به افراد نيازمند اهدا مي کنند. اين کار به صورت خودجوش از سوي مردم خير صورت مي پذيرد.
عيدانه براي تازه عروس هاي فاميل در عيد سعيد فطر:
در استان چهارمحال و بختياري، در تمامي اعياد مانند عيد قربان، غدير، نوروز و ...، و به ويژه عيد سعيد فطر رسمي قديمي وجود دارد و آن بردن کادو ( هديه ) و عيدانه براي تازه عروس هاي فاميل مي باشد، که از سنت هاي نيکو و پسنديده به شمار مي رود. در اين رسم، بزرگان خانواده داماد، با خريد هدايايي به منزل پدري عروس رفته و براي عروس عيدي مي برند. آشي نيز همراه اين جشن وجود دارد که به « آش عيدي » معروف است. ميهمانان علاوه بر کادو مواد مورد نياز براي پخت غذا از جمله برنج، گوشت، ميوه، روغن و ... را نيز به همراه برده و يا غذايي را در منزل طبخ و همراه خود به منزل نوعروس مي برند.
بردن « آش عيدي » براي اقوام در شب عيد سعيد فطر:
از ديگر سنت هاي قديمي نيکو و پسنديده در استان چهارمحال و بختياري اين است که در شب اعيادي مانند عيد قربان، غدير، نوروز و ... و بويژه عيد سعيد فطر، بزرگان فاميل و بويژه پدران و برادران، غذاي معروف به « آش عيدي » را همراه با ميوه و شيريني و کادو ( هديه ) براي دختران و خواهران خود مي برند و عيد را به آنها تبريک مي گويند. بعضاً هم مواد مورد نياز براي پخت غذا از جمله برنج، گوشت، ميوه، روغن و ... را به همراه مي برند.
مراسم عيد اموات در عيد سعيد فطر:
برپايي مراسم عيد براي اموات و درگذشتگان يک سال گذشته ( ماه مبارک رمضان سال گذشته تا کنون ) از سنتهاي مرسوم در استان چهارمحال و بختياري است که در روز عيد سعيد فطر انجام مي شود. در اين آيين، بعد از نماز عيد سعيد فطر، مراسمي در مسجد محل برگزار و پس از قرائت قرآن، با حضور در منزل مرحوم مورد نظر، به صرف ناهار پذيرايي انجام مي شود. البته اين مراسم در سال، در يکي از اعياد قربان، غدير، فطر و نوروز انجام مي شود.
صله رحم، ديدار دوستان و عيادت بيماران در عيد سعيد فطر:
از جمله سنت هاي نيکو و سفارش شده در اسلام؛ صله رحم، ديدار دوستان و عيادت از بيماران است که مردم استان چهارمحال و بختياري در روز عيد سعيد فطر، به عنوان يکي از بزرگترين اعياد اسلامي و خوشنود از توفيق يک ماه عبادت و بندگي خداي متعال، و روزه داري و حضور در ميهماني الهي، به آن مي پردازند./ منبع: باشگاه خبرنگاران