سردار سلامي آن زمان گفته بود که تمام اجزاي پهپادها در داخل کشور ساخته ميشود و از موتورهاي وانکل (نوعي موتور دوراني درونسوز) تا موتورهاي پيستوني و جت پهپادها را با تکيه بر توانايي خودمان توليد ميکنيم.
اين سخنان سردار سلامي اگر چه بازتاب آنچناني در رسانههاي داخلي و خارجي نداشت، اما کساني که دستي در عرصههاي نظامي و صنعت پهپادسازي داشتند، متوجه نکته مهمي شدند و آن اينکه، حالا پهپادهاي سپاه، توان حرکت با 3 نوع موتور متفاوت را دارا هستند.
دستيابي به اين تکنولوژي، اهميت فراواني در صنايع پهپادي و البته صنايع ديگر دارد. در ادامه به بررسي اجمالي اين تکنولوژي ميپردازيم:
** وانکل چيست؟
وانکل به موتورهايي گفته ميشود که فاقد پيستون بوده و اصطلاحاً، دوراني يا درون سوز هستند. در موتورهاي وانکل، فشار حاصل از احتراق، نيرويي بر روتور (چرخانه) وارد ميکند و باعث چرخش آن ميشود يعني همان کاري که پيستون در موتورهاي ديگر ميکند. اما در موتورهاي وانکل، پيستون از چرخه توليد توان در موتور حذف شده و توان مورد نياز براي حرکت ميللنگها، از چرخش روتور در داخل موتور توليد ميشود.
ملخ و خروجي هواي موتور در پهپاد شاهد 129
مهمترين مزيت اين کار، اولا کاهش وزن موتور و ثانيا، انجام کارهاي مورد نياز، يعني چرخش ميللنگ و نهايتا حرکتدادن محور با همان توان و يا حتي کمتر است به اين معنا که در موتورهايي که با پيستون کار ميکنند، گاز ناشي از احتراق سوخت باعث حرکت پيستونها شده و با حرکت پيستونها، ميللنگها به چرخش درآمده و نهايتا محورها به حرکت در ميآيند.
مشابه همين فرآيند با وسعت کمتري در مورد پهپادها نيز صادق است اما حالا با حذف فرآيند کارکردن پيستونها براي دستيابي به حرکت محور و چرخش ملخ پهپاد، مصرف انرژي و احتراق سوخت در موتور، کاهش يافته و با سبکشدن وزن موتور به خاطر حذف پيستونها، قطعا پرنده بيسرنشين با سرعت بيشتر و برد بيشتري ميتواند عمليات انجام دهد.
** وانکلهاي سپاه
با توجه به اين نياز، متخصصان سپاه پاسداران انقلاب اسلامي با توليد 2 موتور وانکل در ابعاد و کارکردها مختلف، قدرت عملياتي پهپادهاي نيروي هوافضا را بالا بردهاند، چيزي که سردار حاجيزاده فرمانده نيروي هوافضاي سپاه پاسداران 8 آذر سال 93 در قالب افزايش برد پهپادهاي سپاه خبر داده و گفته بود: هر چند که ابتدا، پهپاد مهاجر برد 3کيلومتري داشت اما امروز با ساخت انواع پهپاد با تنوع مأموريتي مختلف شعاع عملياتي آنها نيز تا 3 هزار کيلومتر افزايش يافته که اين مسئله يک خودکفايي بزرگ در صنعت دفاعي محسوب ميشود.
شايد يکي از مهمترين دلايل افزايش برد پهپادهاي سپاه به 3 هزار کيلومتر، نصب و به کارگيري موتورهاي وانکل روي اين پهپادهاست؛ سردار سلامي جانشين فرمانده کل سپاه هم درباره اين تحول گفته بود: امروز به يک نقطه بسيار قابل قبولي در اين زمينه رسيدهايم؛ اين توانمندي ما در اين فناوري در حدي است که بهعنوان مثال يکي از پهپادهاي ما با ويژگي رادارگريزي 30 ساعت مداومت پرواز دارد و شعاع عملياتي آن نيز حدود 3هزار کيلومتر است که هم در بخش شناسايي و هم در بخش تهاجمي کاربرد فوقالعادهاي دارد.
پهپاد فطرس
لازم به ذکر است که پيش از دستيابي سپاه به اين برد و مداومت پروازي، پهپاد فطرس با 2000 کيلومتر برد و قابليت 16 تا 30 ساعت مداومت پروازي و پهپاد شاهد129 با حدود 2000 کيلومتر برد و مداومت پروازي 24 ساعته، دوربردترين و با مداومت پروازي بالا، در صدر پهپادهاي ايران قرار داشتند اما با اعلام دستيابي سپاه به برد 3 هزار کيلومتر و مداومت پروازي 30 ساعته، يک سوال مطرح شد و آن اينکه سپاه چگونه به اين ميزان از برد و مداومت پروازي دست يافته است؟
در ذيل، نام و مشخصات کامل 2 نوع از موتورهاي وانکل متعلق به سپاه پاسداران منتشر ميشود:
موتور دوراني شاهد 783 - وانکل
نوع موتور |
دوراني (وانکل) تک روتور |
توان نامي |
38 اسب بخار در 7500 دور بر دقيقه |
حجم محفظه احتراق |
208 سي سي |
وزن |
12.8 کيلوگرم بدون ژنراتور |
سامانه خنککننده |
هوا |
سامانه جرقه |
CDI داراي يک شمع |
سامانه سوخت رساني |
کاربراتوري از نوع ديافراگمي مجهز به تصحيح کننده ارتفاع (ACD) |
نوع سوخت |
بنزين 100LL |
نوع روغن |
روغن NYCOLUBE 190 يا MOBILE PEGASUS1 |
سامانه روغنکاري |
توسط پمپ با چهار خروجي از طريق مخزن جداگانه |
مصرف روغن |
268 سانتي متر مکعب در ساعت در 6000 دور در دقيقه |
سامانه استارت |
راهانداز خارجي با حداقل 1200 دور بر دقيقه |
ژنراتور |
28 ولت، 300 وات يا 1120 وات يا 1680 وات |
اما موتورهاي توليد شده توسط متخصصان صنايع هوايي کشورمان در سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، تنها به موتور دوراني شاهد 783 محدود نشده است، بلکه متخصصان سپاه با "تکيه بر توان داخلي" توانستهاند موتور ديگري به نام موتور دوراني شاهد 788 را نيز توليد کنند، موتوري که در مشخصات فني، پيشرفتهتر از نسل اول موتورهاي وانکل شاهد است.
پرواز پهپاد شاهد129
شاهد 788 با همان ميزان سوخت (100LL) تواني معادل 50 اسب بخار توليد ميکند که اين افزايش توان به معناي بالا رفتن سرعت و کاهش مصرف سوخت و نهايتا افزايش برد پرنده ميشود.
موتور دوراني شاهد 788 - وانکل
نوع موتور |
دوراني (وانکل) تک روتور |
توان نامي |
50 اسب بخار در 9000 دور بر دقيقه |
حجم محفظه احتراق |
294 سي سي |
وزن |
15.5 کيلوگرم بدون ژنراتور |
سامانه خنککاري |
آب خنک |
سامانه جرقه |
CDI دوبل داراي دو شمع |
سامانه سوخترساني |
کاربراتوري از نوع ديافراگمي |
نوع سوخت |
بنزين 100LL مخلوط با روغن با نسبت 25 به 1 |
نوع روغن |
دو زمانه مصنوعي |
سامانه استارت |
راهانداز خارجي با حداقل 1200 دور بر دقيقه |
ژنراتور |
48 ولت |