به گزارش پايگاه خبري تحليلي پيرغار، اغلب انديشمندان در تعريف مفهوم توسعه معتقدند که توسعه فرايند حرکت هر ملت و جامعه از وضع کنوني به سمت وضعيت مطلوب است؛ ولي با وجود اين اجماع نسبي، قرائت‌هاي مختلف و متفاوتي از امر توسعه و پيشرفت مطرح است.
برخي توسعه را معادل رشد اقتصادي و پيشرفت‌هاي مادي شبيه آنچه امروز در غرب مشاهده مي‌شود، مي‌دانند؛ اما در نگاه رهبران جمهوري اسلامي، امر توسعه و پيشرفت اعم از پيشرفت‌هاي مادي و معنوي است که البته اين نمونه از توسعه، داراي ملزومات خاص با مباني هستي‌شناسي، معرفت‌شناسي و نيز روش‌شناسي مبتني بر اسلام ناب و نيازهاي انقلاب اسلامي است. به عنوان مثال مقام معظم رهبري در يکي از بيانات خود فرموده اند: "ما پيشرفت به شکلي که غرب دنبال کرد و پيش رفت، نمي‌خواهيم".
با مفروض دانستن اقتضاي فوق، معظم له در مقوله پيشرفت کشور و حل مسائل و مشکلات کشور بر اصل "ساخت دروني نظام" تاکيد دارند؛ اين مفهوم در جهت انديشه کلي امام خميني (ره) که مبناي انقلاب اسلامي و تشکيل جمهوري اسلامي را زنده کردن اعتماد به نفس ملي مبتني بر اعتقادات اسلامي قرار مي دهد، معنا دارد. چه اينکه رهبر معظم انقلاب نيز بارها بر تقويت اعتماد به نفس ملي بعنوان پايه پيشرفت و شکوفايي کشور تاکيد کرده اند. تقويت ساخت دروني نظام که رهبر معظم انقلاب در ديدار آذرماه?? با کارگزاران حج و همچنين ديدار با فرماندهان سپاه پاسداران (??/?/????) و بازديد ايشان از دستاوردهاي نظامي سپاه در ?? ارديبهشت امسال آن را بيان کردند، برخاسته از همين نگاه است.
در انديشه امام خميني (ره) و رهبر معظم انقلاب، نقطه عزيمت پيشرفت و قدرت، تقويت دروني کشور با استفاده از تقويت اعتماد به نفس ملي و تقويت ساخت دروني نظام و بهره‌گيري از ظرفيت‌هاي داخلي است. تاکيد رهبر معظم انقلاب بر اقتصاد مقاومتي نيز وجهي ديگر از اين انديشه‌هاست. با تمرکز بر اين رويکردها، پيشرفت خودبنيان حاصل شده و در نتيجه اقتدار جمهوري اسلامي در سطح منطقه و جهان را رقم مي‌زند. در ذيل به مقدماتي درباره تقويت ساخت دروني نظام و نتايج آن مي‌پردازيم.
ساخت دروني نظام: ساخت دروني در مقام تعريف، چارچوبي را شامل مي‌شود که ظرفيت‌هاي فکري، فرهنگي، سياسي، اقتصادي و... نهفته در آن چه در عرصه نظري و چه در عرصه عملکرد، برگرفته از مباني انقلاب و علل حدوث يا محدثه انقلاب اسلامي که بايد به بعنوان علل بقاي نظام سياسي و بالندگي هرچه بيشتر آن ايفاي نقش کند. اتخاذ راهبرد استفاده از ظرفيت درون نظام از جانب رهبر معظم انقلاب مي‌تواند متضمن نکات سنگين باري از معنا باشد که مهم‌ترين آنها عبارتند از:
الف. تحقق جامعه مطلوب مبتني بر اسناد بالادستي در نظام اسلامي: جامعه مطلوب در قانون اساسي به ويژه با ابتناء بر اصول دوم ،سوم، چهل و سوم و پنجاهم، جامعه‌اي است برخوردار از:
?. استقلال سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي
?. آزادي به منزله عامل تحقق استقلال و استعدادهاي ملي
?. وجود عدالت اجتماعي و نبودن فقر و محروميت
?. تامين نيازهاي انساني در جهت رشد و تکامل وي
?. بالندگي توليد و اشتغال کامل و موجه.
همچنين برخي از اهدافي که در قانون اساسي براي جامعه مطلوب در نظام اسلامي برآن تاکيد شده، عبارتند از: استقلال، آزادي و نفي هر گونه استبداد، شکوفايي استعدادها، تامين نيازهاي مادي و معنوي انسان‌ها، عدالت اجتماعي و اقتصادي، اشتغال کامل، خودکفايي، مشارکت، کارآمدي، حاکميت قانون، اقتدار ملي، عزت ملي ،وحدت ملي، اتحاد ملل اسلامي، استحکام بنيان خانواده و محيط زيست سالم.
با عنايت به گزاره‌هاي فوق که مبتني بر هويت اسلامي – ايراني و به مثابه مفروضات امر پيشرفت و توسعه و حل مشکلات کشور طراحي شده است، پر واضح است که براي محقق شدن اهداف و برنامه هاي فوق، بايد به ظرفيت درون‌زاي نظام و ساخت دروني آن که با نيازهاي سياسي، اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي جامعه در ساحت نظام اسلامي، سنخيت لازم را دارد، توجه و از آن استفاده کرد و اين بهره‌مندي به معناي ناديده گرفتن محدوديت ها در توانمندي بخش‌هايي از کشور و يا توجه نداشتن به واقعيات جامعه نيست؛ بلکه بدين معناست که تئوري راهنماي خود در امر توسعه و حل مشکلات کشور در رويکردهاي خارج از کشور به طور مطلق جستجو نکنيم و اگر در بخش‌هايي، محدوديت و نقص وجود دارد، بايد همزمان ضمن بهره‌مندي از ظرفيت داخلي کشور، براي کسب علم و توان لازم از تجربه و توان بيروني هم به طور موقت و در کوتاه مدت بگيريم.
از سوي ديگر اين نبايد موجب غفلت‌زدگي و نگاه منفعلانه نسبت به مقوله پيشرفت در کشور حاکم شود، بلکه بايد استراتژي پيشرفت خود را بر استفاده از توانمندي سرزميني و شکوفا نمودن استعدادها و پتانسيل داخلي کشور با رويکرد جهادي بنا نهيم.
مقام معظم رهبري معتقدند: «تکيه، به ظرفيت درون‌زاي کشور بايد باشد؛ اين دو حرف با هم اشتباه نشود. اميدمان را به بيرون از ظرفيت داخلي کشور ندوزيم.»
ايشان همچنين در بيانات خود در بازديد دستاوردهاي دفاعي سپاه مي فرمايند: «ما در زمينه هاي اقتصادي نيز مي توانيم با تکيه بر توانايي ها و استعدادهاي دروني خود بسياري از گره ها را باز کنيم و در قبل هم اين موضوع تجربه شده است.»
رهبر انقلاب همچنين در همين سخنان اخير خويش (?? ارديبهشت ??) مي فرمايند: «ما در زمينه هاي اقتصادي نيز مي توانيم با تکيه بر توانايي ها و استعدادهاي دروني خود بسياري از گره ها را باز کنيم و در قبل هم اين موضوع تجربه شده است.»
اين راهبرد نشان از عمق خردورزي و عقلانيت سياسي در تعيين استراتژي پيشرفت دارد؛ امري که منطق دروني آن، سازگاري مولفه‌ها، يعني توجه به اصول انقلاب اسلامي، قانون اساسي، توانمندي و ظرفيت و ساخت دروني نظام از يک سو و شرايط جبهه بيروني و معاندان نظام اسلامي از سوي ديگر است.
از بعد ديگر، در صورت بهره‌مند نشدن از ظرفيت دروني و رويکرد انحصاري به مرزهاي خارج، از آنجا که رويکرد گزينش شده با نيازهاي انقلاب اسلامي و اصول آن سنخيت لازم را ندارد، مقوله پيشرفت و الگو بودن انقلاب اسلامي دچار تناقضات جدي در عرصه ساختار و مبنا مي‌شود و فاقد منطق دروني گشته و جامعه اسلامي را با مخاطرات جدي انديشه اي، فرهنگي، سياسي و اقتصادي و ... مواجه مي‌سازد.
ب. عنايت به تجربه سياسي در امر توسعه در مقوله رويکرد و عملکرد: واقعيت اين است که در برهه‌هايي از حکمراني برخي دولت‌ها نگاه وارداتي در امر توسعه به صورت موج‌هايي پر رنگ جلوه مي‌نمود و به توان دروني و ظرفيت‌هايي داخلي توجه جدي صورت نمي‌پذيرفت، امري که بارها در قالب مفاهيم اقتدار عملي، رشد اخلاقي و معنويت و عواطف انساني، عزت ملي، خودکفايي در نيازهاي اساسي، افزايش بهره‌وري، اقتدار ملي، مقابله با جهل و بي قانوني و ... که همه در جهت تقويت ساخت و چارچوب دروني نظام است توسط دلسوزان کشور مورد تأکيد قرار گرفته است.
ج. پيامدها: بهره‌مندي از راهبردهاي فوق مي‌تواند دستاوردهاي مثبت فراواني را نصيب نظام اسلامي کند که از جمله مهم‌ترين آنها عبارت است از: پايايي و پويايي هر چه بيشتر نظام جمهوري اسلامي در امر الگو بودگي و الهام‌بخشي بين مسلمانان و مردم منطقه.
نشانه‌هاي موجود حاکي از آن است جمهوري اسلامي ايران از آنجايي که بين دو مفهوم ساختار و مبنا تفاهم ايجاد نموده، هر چند در دوره‌هايي از عرصه سياست‌ورزي دچار موج‌هايي شده ولي همچنان در تصوير ذهني مسلمانان جهان به عنوان الگوي برتر نگريسته مي‌شود، امري که دشمن سعي دارد آن را مخدوش نمايد و واقعيت‌ها را وارونه جلوه دهد و يا از تحقق کامل آن جلوگيري کند؛ به طوري که مقام معظم رهبري در اين زمينه با ارائه راهبردي، معتقدند: «در بيرون از مجموعه کشور و نظام جمهوري اسلامي، جنبه بزرگي وجود دارد که با همه توان، از سي و چند سال پيش به اين طرف کوشيده نگذارد که ... در زمينه‌هاي گوناگون اين [نظام جمهوري اسلامي] الگو بشود... چشم به آنها ندوزيد چشم به داخل بدوزيد.»
اين تاکيد ايشان نشان دهنده اعتقاد راسخ به تعيين راهبرد بهره‌مندي از ظرفيت درون‌زاي نظام در ادامه راه انقلاب اسلامي است. با اين وصف مي‌توان نتيجه گرفت آنچه به مثابه ساخت قدرت در عرصه داخلي و خارجي براي جمهوري اسلامي کارآمد خواهد بود توجه به ظرفيت‌هاي دروني‌زاي کشور و اهتمام به شکوفا‌نمودن استعدادهاي داخلي است. البته به تجربه نيز دريافته‌ايم آنچه باعث قدرت استراتژيک براي ما نيز شده است توجه به گزاره فوق مي‌باشد که مي‌طلبد دولتمردان در دولت يازدهم نيز به‌عنوان علت مبقيه انقلاب اسلامي بدان توجه جدي نمايند.
البته تأکيد رهبر انقلاب بر تقويت ساخت دروني کشور و تکيه بر ظرفيت هاي درون زاي داخلي به معناي نفي و عدم استفاده از فرصت‌هاي بين‌المللي نيست، بلکه ايشان، اولويت را به ظرفيت‌هاي دروني مي‌دهند و مي‌فرمايند: «نگاهمان به بيرون نباشد. اين، توصيه ما است؛ اين معنايش اين نيست که از امکاناتي که در بيرون هست استفاده نکنيم... نمي‌گوييم از اينها استفاده نکنيد، اما مي‌گوييم اطمينان نکنيد، اعتماد نکنيد، چشم به آنجا ندوزيد، چشم به داخل بدوزيد.» (ديدار با هيأت دولت،?/?/??)
مرجع : جهان نيوز